[RasitTunca]

İKİLEME NEDİR, NASIL OLUŞUR?

İKİLEME

İki sözcüğün bir araya gelerek oluşturduğu söz öbeğine ikileme denir.  ikilemelerin temel amacı anlamı pekiştirmektir.

İkilemeler farklı biçimlerde oluşur:

Aynı sözcüğün yinelenmesiyle

Yavaş yavaş, salkım salkım, uzun uzun, tane tane…

Eş-yakın anlamlı sözcüklerle

Doğru dürüst, açık seçik, sorgu sual, derme çatma, ar namus, mal mülk, delik deşik, kılık kıyafet…

Karşıt anlamlı sözcüklerle

Büyük küçük, iyi kötü, irili ufaklı, ileri geri, aşağı yukarı, er geç, dosta düşmana…

Bir anlamlı bir anlamsız sözcükle

Eski püskü, yırtık pırtık, incik boncuk, ufak tefek, abuk sabuk, yamru yumru, estek köstek…

İki anlamsız sözcükle

Ivır zıvır, eciş bücüş, abur cubur, yalap şalap, ıcığı cıcığı…

Yansıma sözcüklerle

Tıkır tıkır, kütür kütür, şırıl şırıl, mışıl mışıl, tıngır mıngır, kıkır kıkır, fokur fokur…

İkilemeler arasına hiçbir noktalama işareti konmaz.

İkilemelerin bazıları bağlaç ya da ilgeçle kullanılabilir:

Örnek:

Güzel mi güzel bir evi var.
Şeker de şeker diye tutturdu.
Bir araba aldı ama ne araba ne araba… 

İkilemelerde kullanılan sözcükler sözlük anlamlarını yitirebilir. Bu durumda ikilemeler deyim sayılır.

Örnek:
İyi kötü idare ediyoruz.
Üzerinde eski püskü bir elbise vardı.
Çat pat konuştuğu İngilizcesiyle kimi ikna edebilir.