Portal 
Forum
Search
Community 
Forum Team
Calendar
MUHAMMED
BAYRAK
| Hoşgeldin, Ziyaretçi |
|
Sitemizden yararlanabilmek için kayıt olmalısınız. |
| Forum İstatistikleri |
 » Toplam Üyeler 27 » Son Üye Fahriye » Toplam Konular 16,896 » Toplam Yorumlar 18,294 Detaylı İstatistikler |
DOWNLOADEN
AYET
FELSEFEMiZ
Raşit Tunca Sözü
GÜZEL SÖZ
Şahı Nakşbendi ve Hızır(a.s)
Bahaeddin bir gün mürşidi olan Seyyid Emir Külal hazretlerinin yanına dergaha gidiyordu.
Yolda birine rastladı. Yolunu değiştirdi.
Biraz sonra aynı kişi yine karşısına çıktı yine yolunu değiştirdi.
Aynı kişi yine karşısına çıktı. Yine yolunu değiştirecekken
karşısına çıkan kişi ona:
“Bir dakika. Sen beni tanıyor musun?”
diye sordu. Bahattin:
”Evet seni tanıyorum. Sen Hızır a.s’sın” dedi.
Hızır a.s:
“Madem beni tanıyorsun O zaman neden
Herkes beni görmek için kurbanlar,
sadakalar ve mevlidler kavlederken
ben üç kezdir karşına çıkmama
ve sen beni tanımana rağmen
bile bile yolunu değiştiriyorsun?
Bunun sebebi nedir?”
Diye sordu. Bahaeddin:
“Ey Allahın nebisi benim bir kalbim var onu da
mürşidim olan Seyid Emir Külal hazretlerine
teslim etmişim.
Allaha dua et ki Allah cc bana bir kalp daha versin
ki onu da sana teslim edeyim!” dedi.
Bunun üzerine Hızır a.s
Onun elbisesini açıp mübarek elini
Bahaedidn’in sırtına vurup
”Helal olsun sana! Sen tarikatı Nakşibendi’nik pirisin!
Adın Şahı Bı nakş olsun” (Nakışlı Şah) dedi.
Hızır a.s’ın elinin ve parmaklarının izi
nakış şeklinde Bahaeddinin sırtında oluştu
O günden sonra da Bahaeddin’in ismi Şahı Nakşibend oldu.
Read More / Comment 
Beyazıdı Bestami Hazretlerinin İblisle İmtahanı
Hazret yola revân olmuş. Yıldızları rehber tutmuş, çölleri aşmış, varmış Mekke’ye. Kabe-i Muazzama’da tavafını etmiş. Hac farizesini bitirmiş, Kabe’nin avlusundan çıkarmış ki bir de baksın Kabe’nin kapısında iblis ! Kapıya yaslanmış, kolunda bileğinden dirseğine kadar at yularları. Hazret hemen tanımış tabi. Ehlullâh şeytanı gördü mü, bilir.. Bestami Hazretleri de tanıyıvermiş tabi hemen ve şaşırmış ! Bu iblisin Kabe’nin kapısında ne işi var diye düşünmüş. Demiş ki sen ne ararsın burada. Şeytanda dirseğine kadar sıra sıra yularları göstermiş . Benimkiler içeride tavaf ederler, bitirmelerini beklerim. Sonra vurup yularları binip sırtlarına gideceğim demiş. Bunun üzerine Bestami Hazretleri şöyle bakmış iblise.. Ben de var mıyım o beklediklerinin arasında demiş. İbliste ona bakmış, şöyle bi alaya alır gibi gülüvermiş derken eğilivermiş kulağına sana yularsız da binerim demiş.
İşin gerçeği bu. Neyse velhâsıl kelam; gel zaman, git zaman Beyazıdı Bestami memleketine dönmek için Mekke’den çıkmış. Yola revân olmuş yine. Çölleri, vahaları aşmış derken bir dere kenarına gelmiş. Hazret, sıvamış paçalarını, tam dereyi geçecek bir de bakmış ki derenin kenarında, bir ağacın altında gözleri ağma, ihtiyar, ak sakallı bir dede oturur. Varmış yanına, hâl hatır sormuş. İhtiyar, gözlerim görmez oğul hacdan dönerim. Ben bu suyu geçemem demiş. Beyazıt’ı Bestami Hazretleri üzüntü duymuş, bu aksakallı aciz ihtiyara. Hemen almış onu sırtına ve dereye girmiş. Su biraz kabarmış. Bata çıka derenin karşısına geçerlerken tam ortasına gelmişler ki ihtiyar kulağına eğilivermiş, Bestami Hazretlerinin.. Ben sana yularsız da binerim demedim mi demiş. Şeytan nerde imİş ? Şeytanı arar isen tekkede ara, Mekke’de ara.. Bana ulaşmaz diye de kibirlenme. Yularısız biniverirler işte böyle. Hâşâ ki ister isen Beyazıt’ı Bestami ol. Mesele burada; tekkenin de Mekke’nin de insanın içinde olduğunu bilmekte.
“Ne yerlere ne göklere sığdım. Mümin kulumun kalbine sığdım.” O sebepten her ne arar isen tekkede, Mekke’de arama. Dön içinde ara.
Tekke de sen de Mekke de .
Beyazid-i Bestami Hazretleri Ve Rahipler Kıssası
Beyazid-i Bestami Hazretleri Ve Rahipler Kıssası ...
Beyazid-i Bistami Hazretleri kırk beş kez haccetmiş ve her gün bir hatme okumuş mübarek kişilerin safında yer alan kadri yüce bir zattır Bir gün Arafat tepesinde oturuyorduNefsi ona şöyle fısıldadı: "Beyazid! Senin benzerin var mıdır? Kırk beş defa haccettin ve binlerce defa hatmetme bahtiyarlığına eriştin" Bu ses onu üzdü, nefsin hala onu kendine doğru sürüklemek istediğini ve enaniyete doğru ittiğini anladı
Derhal toparlandı ve orada bulunan mahşeri kalabalığa dedi ki: "Kim benim kırk beş defa yapmış olduğum haccı bir ekmeğe satın alır?"
Bir adam: "ben alırım" dedi ve ekmeği uzattı
Beyazid-i Bistami Hazretleri aldığı ekmeği orada bulunan bir köpeğin önüne attı Ve sonra işini bitirip yol hazırlığı yaparak Rum diyarına doğru yüzünü çevirdi
Günlerce yol aldıktan sonra bir rahip ile karşılaştı Rahip terbiyeli bir adama benziyordu Hazretin elini tutup evine misafir olarak götürdü Evinde ona bir oda ayırdı
Beyazid-i Bistami Hazretleri kendisine ayrılan bu odada ibadete başladı ve kalbini herşeyden çevirip Cenab-ı Hakk'a yöneltti Rahip her gün onun yiyeceğini, içeceğini sabah-akşam getirir önüne kor, sonra dışarı çıkardı Bu hal bir ay devam etti Beyazid nefsine dönerek dedi ki:
-"Ey nefis seni kırmak istiyorum, fakat sen uğursuzluğunla kırılmıyorsun"
Tam bu sırada rahip içeri girdi ve Beyazid'e:
-"İsmin nedir?" diye sordu
O'da:
-"Beyazid" diye cevap verdi
Rahip:
-"Ne güzel adamsın? Keşke Mesih'in (İsa AS) kulu olsaydın !" dedi
Bu söz Beyazid'e ağır geldi ve evi terk etmek isterken rahip ona seslendi:
-"Bizim burada kırk gününü tamamla, öyle git Çünkü bizim büyük bir bayramımız var, onu görmeni arzu ediyorum Aynı zamanda değerli bir vaizimiz var, senede bir defa bize hitap eder, birde onu dinlemeni diliyorum"
Beyazid-i Bistami Hazretleri, onun bu teklifini kabul etti ve kırk gün kalmaya razı oldu Kırkıncı gün olunca rahip içeri girdi ve:
-"Buyrun, ayağa kalkın, bayram günümüz geldi"
Beyazid ayağa kalktı; Fakat rahip ona dedi ki:
-"Sen bu kıyafet ve halde nasıl bin kadar rahibin arasına girebilirsin? Doğrusu biraz endişeliyim Bu sebeple üzerindeki elbiseyi çıkar, şu üstlüğü giy, beline şu zinnarı bağla, İncil'i de boynuna as !" dedi
Bu teklif ona çok ağır geldi Fakat bunda bir hikmet ve esrar, İSLAM'ın da izzet ve şerefi gizlenmiştir, onun dediğini yapayım, diye düşündü Hemen üzerindeki elbiseyi çıkardı, onun verdiği üstlüğü giydi, beline de zünnar'ı bağladı İncil'i de boynuna astı ve rahiple birlikte bine yakın rahibin arasına katıldı Hiç kimse onu yadırgamadı
Biraz ilerledikten sonra birdenbire kalabalık durdu Rahiplerin en büyüğü ve saygıdeğeri olan zat geldi, yerine geçti Herkes onun konuşmasını bekliyor, fakat o susuyordu Rahipler bunun manasını anlayamadılar ve sordular:
-"Ey büyüğümüz! Neden konuşmuyorsunuz? "
-"Nasıl konuşabilirim ki, aranızda bir Muhammedi var! ? " diye cevap verdi Halk ve rahipler galeyana geldi ve:
-"Onu bize göster, parçalayalım!" Diye bağırdılar
Baş rahip onlara dedi ki :
-"Hayır, yemin ederim ki söylemem, ancak bir şartla onu size tanıtabilirim Ona dokunmayacağınıza söz veriniz!"
Bunun üzerine rahipler ve halk Muhammedi olan adama dokunmayacaklarına yemin ettiler Baş rahip başını kaldırdı ve şöyle seslendi :
-"ALLAH için ey Muhammedi ! Ayağa kalk ve kendini göster"
Beyazid-i Bistami Hazretleri ayağa kalktı Baş rahip :
-"İşte bu zat, ona dikkatle bakın" dedi Sonra Beyazid'e sordu:
-"Adın ne ?"
-"Beyazid"
-"Tahsil gördün mü ?"
-"Rabbimin öğrettiği kadar bir şeyler biliyorum"
-"O halde bana şu hususları cevaplandır:
'' İkincisi olmayan biri, üçüncüsü olmayan dördü, altıncısı olmayan beşi, yedincisi olmayan altıyı, sekizincisi olmayan yediyi, dokuzuncusu olmayan sekizi, onuncusu olmayan dokuzu, onbirincisi olmayan onu, onikincisi olmayan onbiri, onüçüncüsü olmayan onikiyiSöyle bunlar nelerdir?''
Beyazi (ks), baş rahibe :
-"Beni iyi dinle, cevap veriyorum:İkincisi olmayan bir, eşi-ortağı,dengi ve benzeri bulunmayan ALLAH'tır CC, Üçüncüsü olmayan iki, gece ve gündüzdür Dördüncüsü olmayan üç, üç talaktır (kadını boşamak) Beşincisi olmayan dört, Tevrat, Zebur, İncil, Kur'ân-ı Kerimdir Altıncısı olmayan beş, beş vakit namazdır Yedincisi olmayan altı, göklerin ve yerlerin yaratıldığı altı gündür Sekizincisi olmayan yedi, yedi kat göktür Dokuzuncusu olmayan sekiz, kıyamet günü Arş'ı taşıyacak olan sekiz melektir Onuncusu olmayan dokuz, kadının dokuz aylık gebelik müddetidir On birincisi olmayan on, Hazreti Musa'nın AS Şuayb Peygamber'e AS on yıl çobanlık etmesidir On ikincisi olmayan on bir Hz Yusuf Peygamberin AS onbir kardeşidir On üçüncüsü olmayan on iki, on iki aydır"
Rahip tebessüm etti ve :
-"Doğru söyledin Şimdi de bana,havadan ne yaratıldı, havada ne muhafaza olundu ve kim hava ile helak edildi? Bunlardan haber ver"
''İsa Peygamber AS havadan yaratıldı, havada muhafaza edildi Süleyman AS Peygamberde havada muhafaza edildi Ad kavmi de hava ile helâk edildi''diye cevap verdi
Rahip ona :
-"Doğru söyledin," dedi ve tekrar sordu:
"Kim ateşten yaratıldı, kim ateşte korundu ve kim ateşte helâk oldu?''
-İblis ateşten yaratıldı İbrahim AS Peygamber ateşte korundu Ebu Cehil ateş ile helâk oldu''diyerek gereken cevabı verdi
Rahip tekrar sordu:
-"Taştan kim yaratıldı, taş içinde kim korundu ve taş ile kim helâk oldu?"
-"Salih AS Peygamberin devesi taştan yaratıldı Ashâb'ı Kehf taş içinde korundu ve Ebrehe'nin filleri taş ile helak edildi"diye cevap verince,
Rahip :
-"Doğru söyledin" dedi ve tekrar sordu:
Alimler, Cennette dört nehir vardır, biri baldan, biri sütten, biri sudan, birisi de şaraptandır Ayrı olan bu dört nehir aynı kaynaktan akıyormuş diyorlar, bunu açıklar mısın? Dünyada bunun örneği var mıdır?
Beyazid :
-Evet vardır İnsanın baş kısmından dört nehir akar: Kulak yağı acıdır Gözyaşı tuzludur Burun suyu ayrı bir tat taşırAğızdan gelen su tatlıdır" diye cevap verince,
rahip ona :
-"Doğru söyledin" dedi ve sormaya devam etti
-"Cennet ehli yer içer, fakat abdest bozmaz, su dökmezBunun dünyada benzeri varmıdır?''
Beyazid :
-"Evet vardır, Ana rahmindeki cenin yer içer fakat dışkısı yoktur''
-"Doğru söyledin Cennette TUBA ağacı vardır Cennette hiçbir saray, hiçbir köşk yoktur ki bu ağacın bir dalına dokunmasın Bunun dünyada bir örneği varmıdır?''
-Evet, güneş sabahleyin doğunca böyle değill midir?''
-"Doğru söyledin Şimdi de bana şunları cevaplandır:
Bir ağaç vardır, on iki dalı bulunuyor, her dalında otuz yaprak var ve her yaprakta beş çiçek yer almıştır; bunlardan ikisi güneşe,üçü karanlığa bakar;bu ağaç nedir?''
-"Ağaç yılı temsil eder On iki dalı oniki ayı, her daldaki otuz yaprak otuz günü, her yapraktaki beş çiçek beş vakit namazı temsil eder"
-"Doğru söyledin Bana şu kimseden haber ver ki; Hacca gitmiş, tavaf yapmış ve o makamlarda bulunmuştur; ama onun ne ruhu var, ne de hac kendisine vacibdir? "
-"Nuh AS Peygamberin gemisidir"
-"Doğru söyledin Peki gece gelince gündüz, gündüz girince gece nereye gidiyor?
-Bu sun'i bir zaman meselesidir Güneşi doğup batması bunun ölçüsü oluyor Geri kalanını ALLAH CC bilir"
-"Doğru söyledin"
Sorular bitince Beyazid-i Bistami Hazretleri dedi ki :
-"Muhterem rahip! Birçok sorular sordun, cevaplandırmaya çalıştım Müsaade ederseniz benim de birkaç sorum var Ama bir tanesiyle yetinerek sormak istiyorum"
-"Tabii, istediğin şeyi sorabilirsin!"
Beyazid-i Bistami Hazretleri sordu:
-"Cennetin anahtarı nedir ? Sekiz Cennet kapısının üzerinde yazar?"
Rahip sustu, cevap vermekten çekindi Diğer rahipler bozuldular ve:
-"Ey büyüğümüz, mağlup mu oluyorsun?" O da:
-"Hayır, mağlup olmak istemiyorum" deyince,
-"Öyle ise neden cevap vermiyorsun?" dediler
-"Şayet cevap verirsem, benim cevabıma katılır mısınız?" deyince, hepsi birden:
-"İncil hakkı için, sana uyarız" diye söz verdiler Rahip:
-"Dinleyin, şimdi cevap veriyorum: ''Cennetin anahtarı ve kapılarının üzerinde yazılı bulunan ibare, LAİLAHE İLLALLAH MUHAMMEDÜN RASULULLAH' dır''
Bunun üzerine diğer rahipler hep bir ağızdan Kelime-i Şehadet getirip Müslüman oldular Beyazid-i Bistami Hazretleri de onların yanında bir müddet kalıp İSLAMİYETİ öğretti ve bu sır'da böylece çözülmüş oldu
Huriden kasıt Nedir? Cennetliklere Kaç Huri Verilecektir?
(Kar©glanin 16 Haziran 2018 Vaazi)
أَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ , بِسْمِ ﷲِالرَّحْمَنِ اارَّحِيم
وَحُورٌ عِينٌ كَأَمْثَالِ اللُّؤْلُؤِ الْمَكْنُونِ
Euzubillahimineşşeytanirracim
Bismillahirrahmenirrahim
Ve hûrun îynun. Ke emsâlil lu’luil meknûn.
Meali :
(Orada Onlara) Harika güzel gözlü huriler (vardır). Onlar için (Cennetlikler için) saklı inciler gibi, iri gözlü huriler vardır.
Sadakallahul Aziym VAKIA Suresi 22. ve 23. ayet
---oOo---
Peygamber Efendimiz Sallallâhü Aleyhi ve Sellem Buyurdular
“Cennet ehlinden her bir adam beş yüz huri, dört bin bakire ve sekiz bin dul kadın ile evlenir. Onlardan her biriyle dünyadaki ömrü kadar beraber olur.”
( Hadis-i Şerif , Beyhakî, el-Ba’s ve’n-Nüşûr, nr. 414; Münzirî, et-Terğîb ve’t-Terhîb, nr. 5523)
"Allâhumme salli alâ Muhammedin ve alâ âli Muhammed. Kemâ salleyte alâ ibrâhîme ve alâ âli ibrâhîme inneke hamîdun mecîd"
"Allâhumme bârik alâ Muhammedin ve alâ âli Muhammed. Kemâ bârakte alâ ibrahîme ve alâ âli ibrâhîme inneke hamîdun mecîd"
Yolculugumuza başliyoruz :
أَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ , بِسْمِ ﷲِالرَّحْمَنِ اارَّحِيم
وَكَوَاعِبَ أَتْرَابًا
Euzubillahimineşşeytanirracim
Bismillahirrahmenirrahim
Ve kevâıbe etrâbâ
Meali :
Ve onlara orada iri ve dolgun Göğüsleri olan yaşıt kızlar, muhteşem eşler vardır.
(Sadakallahul Aziym NEBE-33 ayet)
أَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ , بِسْمِ ﷲِالرَّحْمَنِ اارَّحِيم
وَعِنْدَهُمْ قَاصِرَاتُ الطَّرْفِ عِينٌ
Euzubillahimineşşeytanirracim
Bismillahirrahmenirrahim
Ve indehum kâsırâtut tarfı îyn
Meali :
Orada (cennetlerde) onların yanında, bakışlarını yalnızca kendilerine çevirmiş iri ve güzel gözlü eşler vardır.
(Sadakallahul Aziym SAFFAT Suresi 48. ayet)
![[Resim: Hurun-Maksuratin-fil-Hiyam.png]](https://imageman.eu/2018/Q4/Vaaz/Hurun-Maksuratin-fil-Hiyam.png)
أَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ , بِسْمِ ﷲِالرَّحْمَنِ اارَّحِيم
حُورٌ مَّقْصُورَاتٌ فِي الْخِيَامِ
Euzubillahimineşşeytanirracim
Bismillahirrahmenirrahim
Hûrun maksûrâtun fîl hiyâm
Meali :
Otağlar içerisinde (özel çadırlarda) sahiplerine tahsis edilmiş huriler vardır.
(Sadakallahul Aziym RAHMÂN Suresi 72. ayet)
Resim1
Yani Bu Japonlarin yaptigi robot teknolojisi, bir gün bu halden,
Resim2
Bu haale kadar geliştiyse, ve bir gün bu teknoloji, ayni insan gibi, en güzel bayanlar ve erkekler üretip, sadece bize, yani sahibine itaat edip, bizden başkasinin sözüne emrine itaat etmeyecek olan, yani erkek olsun kadin olsun, bize kalak takip bizi geyik yapmayacak, fabrikadan ciktiginda, peketini ilk bizim acacagimiz, ve istersek sarişinini, istersek mavi gözlüsünü, istersek esmerini, istersek bir tane Beyonce kopyesini, istersek Rihanna kopyesini, istersek Ajda Pekkan, istersek Ziynet Sali kopyesini, istersek Niki Minaj gibi dolgun birisini, istersen Scret mankenleri gibi ince uzun kelebek gibisinin modelini alabilcegimiz bayan Huri modeller, veya en güclü sandigin ve, yakişikli dedigin erkekden daha yakişikli, amma ondan daha güclü, ve tabancasi kuvvetli robot erkekler, yani Gılmanlar olabilir, ve ister sadece s e x için yapilmiş bayan ve erkek robotlar, yada sadece gılman halinde hizmetli robotlar üretilince, ve dün mesela eski takoz telefonlar ilk ciktiginda, 3000 ile 1500 schling gibi hatta daha pahaliyken, en son, onlar batmadan önce, ben bir adet kücük motorola telefonu 29 euro ya aldigim günleri biliyon, o telefon hala bende duruyor, yani seri üretim olupda, herkesin telefonu olunca, cok ucuzladiydi onlar, ve bir gün bu s e x için veya hizmet için yapilan bayan robotlar veya, kadinlar icinda gilman, yani erkek robotlar seri şekilde icad olursa, onlarda bir gün takoz telefonlar gibi, artik ucuzlar, zengin olan birisi veya orta yollu birisi, o hadisde gecen, elbet bu hurilerden, yani robotlardan, 500 tane satin alabilir, daha zenginse bütün sanatci serilerini alabilir, hemde bakiresini, yani ilk acilmamiş paketini, o hadisde diyorki "dört bin bakire ve sekiz bin dul kadın ile evlenir" ikincisi diyorki hadisde 8000 dul diyor, yani ikinci el robot lar (ölen insanlarinkiler veya artik begenmedigi robotlari satan adamlarin robotlari gibi) 8000 e kadar da ikinci el huri robotlar, yani onlar daha ucuz olacak, birde bakire olanar dört bin adet, zengin birisi için, küllü zengin bir adam, veya iki adam, veya on adam yada kadinda, bu dörtbin tane bakiresine yani paketi hic acilmadik olanina sahip olabilir degilmi? yani ilk bize hizmet edecek olanlari, birde onlarla bir ömür olurmu, yani bir ömür ölesiye kadar demek yani, olur yani, ve ahirzamanda, yani ahiret yurdunda bunlar artik normal olacak, yine Gılman hizmetli demek, yani mutfakci, aşci robot erkek, veya hem aşci hemde s e x için kadin robot, yani huri lan huri, Allah onlara huri diyorsa huridir, yani kuran yazinca oluyorda, ben s e x için deyincemi olmadi angut, yani huri veya gilman, işde anla sen artik, yani bu o ayetin tercümesinde yaptiklari "cadirinda seni bekleyen" yada "otaginda seni bekleyenden kasit, işde bu daha ambalaji acilmamiş, ve paletinde otaginda bekletilen bayan huriler veya gilmanlar demekdir.
ve yine o teknoloji öyle bir raddeye ulaşirki, artik el degmez, göz görmez fabrikalarda üretlirler artik, mesela fabrika 1 000 000 Beyonce modeli huri üretmiş, amma daha ona insan cin dokunmamiş, işde ambalajinda yani ve paletlemişler alicisi olcak sahiplerini beklikyor.
أَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ , بِسْمِ ﷲِالرَّحْمَنِ اارَّحِيم
لَمْ يَطْمِثْهُنَّ إِنسٌ قَبْلَهُمْ وَلَا جَانٌّ
Euzubillahimineşşeytanirracim
Bismillahirrahmenirrahim
Lem yatmishunne insun kablehum ve lâ cânn
Meali :
Onlara, eşlerinden önce ne bir insan eli, ne de bir cin gözü bile dokunmamıştır.
(Sadakallahul Aziym RAHMAN Suresi 74. ayet)
Ve yine cennetlerde başk bir hadisde şunlarin da bulunacagi anlatilir :
Peygamber Efendimiz Sallallâhü Aleyhi ve Sellem Buyurdular
“Cennette bir çarşı (toplanma yeri) vardır. Burada alışveriş olmaz; sadece kadın ve erkek suretleri bulunur. Bir erkeğin gönlü bir sureti arzulayınca oraya girer. Girdiğinde karşısında toplanmış hurileri görür. Onlar harikulâde sesleriyle, 'Bizler ebedîyiz; asla yaşlanmayız. Bizler cennet nimetlerindeniz; asla sıkıntı çekmeyiz. Bizler sizlerden razıyız ve asla kızmayız. Hem bize ve hem de ait olduklarımıza müjdeler olsun!' derler.”
( Hadis-i Şerif , Beyhakî, el-Ba’s ve’n-Nüşûr, nr. 420; Taberânî, el-Mu’cemü’l-Evsât, nr. 6493; Münzirî, et-Terğîb ve’t-Terhîb, nr. 5540; Heysemî, Mecmau’z-Zevâid, nr. 18761)
burdaki yine
" Bizler ebedîyiz asla yaşlanmayız. Bizler cennet nimetlerindeniz, asla sıkıntı çekmeyiz, Bizler sizlerden razıyız ve asla kızmayız. Hem bize ve hem de ait olduklarımıza müjdeler olsun!'
ibareleri robotlarin eskiyebildigini ve fakat, amma ayni gencilkte kalackalari yaşlanmayacaklari hikmeti dile geliyor. Yine sahibinden razi olacaklari yine robot hikmeti. yine bizler "sıkıntı çekmeyiz" demek, yine onlara yaptiklari zor gelmez ve yorulmazlarda onlar, asla kizmayiz, yani öyle bir programlari varki, asla sahibine kizmazlar halinde program yapilabilir degilmi,
Ve yine o hadisdeki "yüz ve suret takma" tasvirinede el atmiş artik bugünümüzün bilim adamlari ve illuminati örgütü ve
Ariana Grande - No Tears Left To Cry
müzik kilibinde işte bu yüz takma hikmetini işlemişler, bu kilibin bir bölümünde
Peygamber Efendimiz Sallallâhü Aleyhi ve Sellem Buyurdular
“Hûriler yetmiş elbiseyi giydikleri halde, bacaklarının kemiklerindeki ilikleri görünüyor.”
( Hadis-i Şerif , Buharî, Bed’u’l-halk,8; Müslim, Cennet, 14; Tirmizî, Kıyame, 60)
Resim3
أَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ , بِسْمِ ﷲِالرَّحْمَنِ اارَّحِيم
كَأَنَّهُنَّ الْيَاقُوتُ وَالْمَرْجَانُ
Euzubillahimineşşeytanirracim
Bismillahirrahmenirrahim
Ke enne hunnel yâkûtu vel mercân.
Meali :
Onlar sanki yakut ve mercan gibidirler.
(Sadakallahul Aziym RAHMAN Suresi 58. ayet)
Yani o Hurierde seri olarak, renkli transparent tükenmez kalemler gibi bir siilikon maddeden üretilir ki, hem icleri gözükür, hem kirmizi yakut gibi transparent olanlar, hem yeşil zümrütt gibi olanlar, hem sari ve turuncu mercan gibi olanlar, yani istek ve zevk meselesi yani.
[attachment=52772]
[attachment=52773]
[attachment=52774]
-----------------
Agac dalda meyva verir amma, kendisi yemek için degil, peki ne için? sahibi ve sen, ben, o, yesin diye, ve diyorlarki
İlimsiz ve ihlâssız Cennet bulunur mu hiç?
Amelsiz ilim ile âlim olunur mu hiç?
Peygamber Efendimiz Sallallâhü Aleyhi ve Sellem Buyurdular
"Amelsiz âlim, mum gibidir, kendini yakar, insanları aydınlatır."
( Hadis-i Şerif , Bezzar)
Peygamber Efendimiz Sallallâhü Aleyhi ve Sellem Buyurdular
Allahü teâlâ, ancak ihlâsla yapılan ameli kabul eder.
( Hadis-i Şerif , Dâre Kutni)
Allahü teâlâ, ilimsiz ameli kabul etmez. İlimle az amel faydalı olur, ilimsiz çok amelin kıymeti olmaz.
(Deylemi - B. Arifin)
Peygamber efendimiz, faydasız ilimden Allah'a sığınmıştır. İmam-i Hakim'ın "Mustedrek" adlı kitabında İbni Mes'ud (R.A.)danrivayet ettiği bir hadisi şerif'e göre, Hatemü'l - Enbiya Efendimiz şu dua'yı okurdu:
Peygamber Efendimiz Sallallâhü Aleyhi ve Sellem Buyurdular
Allahım Doymayan nefisten, kabul edilmiyen dua'dan, korkmayan kalb'den ve faydasız ilim'den sana sığınırım.
( Hadis-i Şerif , cami's-sağir, cüz: 1 shf: 58)
Yine Raşidi Zikirimizin bir bölümünde, Peygamberimizin zemzem icerken okudgu Duayi, 33 defa zikrederiz ki, nedir o zikir ve dua :
اَللَّهُمَّ اِنِّى اَسْئَلُكَ عِلْماً ناَفِعاً وَرِزْقاً وَاسِعاً وَشِفآءً مِنْ كُلِّ
Alllaahümme innii es’elüke ilmen naafian ve rızgan vaasian ve şifaaen min külli daain.
Manasi :
Allahım senden, menfaat ve fayda veren (yararlı ) ilim, geniş rızık ve her türlü dert ve hastalıklarima şifa dilerim.
------------------------
ve o agac her sene meyva verir, sen, ben, o, yerizde, bir gün o agaca teşekkür etmeyiz, ve agac yaşlanir, ve bir günde artik körleşir ve, kurumaya yüz tutar, artik onu keser, birde yakariz. ne oldu hani Alimin durumu, ne oldu anlatti, anlatti, kendini heba etdi birileri için, sonunda ödül olarak cennet degil, bir de cehenneme odun oldu, yakildi, kadermidir bu, yani alimligin kaderimidir bu, yani mum başklarini aydinlatmak için yakilir, yoksa "mum kendi dibini aydinlatmaz" derler, ben mesela imam hatip mezunu olup, kuran bilip, kuran ögretebilcek, derecede olmama ragmen, benim cocuklarim, kuran okumasinin bende ögrenemediler, ben o sevaba eremedim, amma her gün bir süleymanci hocaya götürüp getirerek. 2 veya 3 haftada, kurani seri şekilde okumasini, ögrenmelerini sagladim, amma ögretme sevabina eremedim, yani kardeşim herkes, her sevap benim olsun demiyecek, bak nasip meselesi, ben dahi, yeterki ögrensinlerde, benden ögrenmeyiversinler dedim, yoksa hirs yapip o sevaba da ben erecen diye, bagirip cigirip illa benden ögrenceksiniz diye, zor kullanarak ögretebilirdim, amma ben onlari kolay ögreneceklieri hocadan, ve severek ögrenmelerini sagladim ki, faydasini görsünler, zorla ne iman, nede ilim ögrenilmez, ilim taleb meselesi, arz meselesi, güzelllik iyilik herzaman zorla verilmez, ...in okudugu hapise düştügü şiirdeki gibi ve erbekanci şiiri görüşü gibi :
"Gerekirse size, Bu Dini, yatırıp iğne ile şırıngalayacağız."
dedi bunlar, ve böyle Din mi olur, böyle güzellik mi olur Allah aşkina, kim sevmedigi aşi yer, kim sevmedigi işde calişmak ister, dinde böyledir, ilimde böyle,
KURAN MUHiTTIR HERŞEYi KAPSAR
أَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ , بِسْمِ ﷲِالرَّحْمَنِ اارَّحِيم
أَلَا إِنَّهُمْ فِي مِرْيَةٍ مِّن لِّقَاء رَبِّهِمْ أَلَا إِنَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ مُّحِيطٌ
Euzubillahimineşşeytanirracim
Bismillahirrahmenirrahim
E lâ innehum fî miryetin min likâi rabbihim, e lâ innehu bi kulli şey’in muhît
Meali :
Onlari Rablerinin sözleri icinde herşeyi görmeyi istiyorlar, evet O nda yani Kuran da, yani Allahin kelami icinde, herşey vardir, o herşeyi ihata eder kapsar.
(Sadakallahul Aziym FUSSİLET Suresi 54. ayet)
أَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ , بِسْمِ ﷲِالرَّحْمَنِ اارَّحِيم
وَعِندَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ لاَ يَعْلَمُهَا إِلاَّ هُوَ وَيَعْلَمُ مَا فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَمَا تَسْقُطُ مِن وَرَقَةٍ إِلاَّ يَعْلَمُهَا وَلاَ حَبَّةٍ فِي ظُلُمَاتِ الأَرْضِ وَلاَ رَطْبٍ وَلاَ يَابِسٍ إِلاَّ فِي كِتَابٍ مُّبِينٍ
Euzubillahimineşşeytanirracim
Bismillahirrahmenirrahim
Ve indehu mefâtihul gaybi lâ ya’lemuhâ illâ huve, ve ya’lemu mâ fîl berri vel bahr(bahri), ve mâ teskutu min varakatin illâ ya’lemuhâ ve lâ habbetin fî zulumâtil ardı ve lâ ratbin ve lâ yâbisin illâ fî kitâbin mubîn
Meali :
Gaybın anahtarları yalnızca O’nun katındadır. Onları ancak O bilir. Karada ve denizde olanı da bilir. Hiçbir yaprak düşmez ki onu bilmesin. Yerin karanlıklarında da hiçbir tane, hiçbir yaş, hiçbir kuru şey yoktur ki apaçık bir kitapta (Kuran da) olmasın.
(Sadakallahul Aziym EN'AM Suresi 59. ayet)
Yani robotlar ve huriler kuranda var mi? var amma, onu oradan bulup cikarip anlaycak biri lazim ki, digerlerinede anlatsin ki, onlarda anlayabilsin, ve zamani gelmeden hicbr lokma ermez, eren lokmalar, ancak yemesi güzel olanlardir, erken koparilan meyva, ya ekşi, ya aci olur, o yüzden bir iliminde kurandan bulunup aciga cikmasi, ancak zamanla, ve zamaninin ermesi iledir, ve zaman erince, onu cikarabilcek istidattaki bir Alim, onu kurandan bulup cikariverir işde.
------
Bu mason ve illuminat örgütünün Dünya nüfusunu 500 milyona indirme planı, evet belkide dogru, ama zaman ile olacak durum, yoksa böyle savaş ve hastaliklarla insanlari öldürmekle degil, yani zamani gelince, cennetlikler yani baki kalacak olanlar, zaten belki sadece o kadar mikdar olacakdir, ve siz duydunuzmu bir hadis de cennetteki insanlar s e x yapip cocuk yapacaklar diye, yok öyle bir durum, ve artik baki kalanlar yurdunda, sadece cennetlik iyi kimseler yurdunda, nasil altin az oldugu için degerli oldugu gibi, son kalan iyilerde, elbet elene elene az miktar olacakdir, ancak işde bu 500 milyon kimse olabilir, ve işde bu kimseler artik insanligin en zirve noktasina cikmiş olan kimseler olur herhalde ancak, ve öyle bir cagda bir kadin, evlenipde, kendisini mal gibi benlige gecirip, onu dövecek sövecek, ve kolunu kirip, gözünü patlatacak koca ve erkek yerine, ona itaat edecek, ve onu istedigi gibi mutlu edebilcek, ve ona birde hizmet edecek, onu hic boynuzlamayacak, aldatmayacak, bir gilman robotu dahada tercih edecekdir elbet. yine bir ahir zaman adami olan yani cennetlik denen erkekde, onun eşinin başkasina bakmasindan bile hoşlanmayan bir adam, bir başkasi ile onu aldatip boynuz takmayacak, ve yine bakireligini ilk onun acacagi, yani paketini ilk onun acacagi, temiz ve güzel binler huriyi elbet tercih edecekdir, ve "temizler temizler icindir" ayetinin bir başka manasida, işde şu günümüzde Allahin emrine uyup temiz kalan iyi kalan insanlar, bir gün böyle temiz ve güzel eşi olacak huri ve gilmnlara ulaşacakdir elbet.
ORUCUN HiKMETI ve BOZUNCA KEFARETi MESELESi
Orucun sevabini Allah verecek, oruc cok mühim, kacirirsan bozarsan 61 gün kefaret orucu tutman lazim falan filen hepsi hikaye kardeşim. Bana bu dünyada faydasi olmayan oruc, nasil olacakda Ahiret yurdunda fayda edecek, ve bak Ahiret yurduda burasiysa, öyle oruc sicakda susuz durmak ve böbrekleri harap etmek oruc degil, evet diyet amma neden, mesela bir fabrika nasil belli bir süre sonra, bütün aletler erdavatlar makineler, yaglanip bakimi yapilmak için fabrika tadilata giderse, yine bir bina temzlik ve boya badana ve bakim için tadilat yapilirsa, orucda, safra kesesini, mideyi ve barskalari tadilat alip bakiminin ve onariminin yapilmasi icindir, yani eger mideye bir lokma düşse, o zaman hemen safra kesesi, onu eritmek için salgi salgilamak durumunda kalir, hatta derleriki alimler agzinda klan bir susam tanesini yutsan orucun bozulur, bu bir susam tanesi bile olsa safra salgisi salgilanir, böyledir, ve öyle olunca, oysa tadilattaki bir fabkrikada hicbir mal üretilmez yani öyle olunca, oruc ile bu safra kesesinin, beden tarafindan bakima alinip tekrar tamir edilip, eski dinc ve kuvvetli haline dönmesi icindir oruc, bu bir ayda olur, on günde olur, oruc denen diyeti yapmakla olur, işde oruc tutunca bize faydaysi var, yoksa orucun Allaha ne faydasi olcak Allah aşkina, ahmak ahmak uydurmalar var, ve öyle olunca mideye bir lokma düşse, önce safra calişir, sona mide kasilmaya başlar, sonara mide işini bitirince, bu seferde barsaklara gönderir ve böyle alt takim dinlenip tamir edelemez, o yüzden oruc alt erdavat takiminin vücut tarafindan onarilmasi için lazim olandir, vay sevap, vay bozarsan 61 gün tutacan diyenler ahmak, bunlari uyduran kimseler ahmak , yani ve öyle olunca yine su girerse böbrekler calişcak, yine rektefe olamiyacak, o yüzden yine s e x yaparsan bu seferde yine, alt takim olan husyeler veya kadinlarin yumurtaliklari calişcak, ve bütün vucuttan gelen maddeler imbiklenmesi lazim, yani öyle olunca bunlar yapilmayarak makineler alt barsak mide böbrek dalak gibi ic organlarin vücut tarafindan kendi kendini tamir için faydali olan bir kutsal diyet, yoksa bundan daha fazlasi degil, sevap ne lan, sana fayda vermeyen sevap ne işe yarayacak ahmak, ahirete yurdudaa burasiysa, sen anla, o fayda da bu dünyada olmali illa, ve bu anllattigimiz gibi olmali yani.
SEVAP GÜNAH
Bazen bana sevap olan bir durum, senin için günah olabilir, yahutta tam terside olabilir,
mesela bir adam grip hastasi olduysa, ona portakal limon yemek fayda verip, bünyesinin, mikroplarla savaşmasina yardimci olurken, bir diger adamda basur hastasi ise, diger adam portakal ve limon yerse, ona zararli olur, ve basuru azip barsaklarini hasta eder, o yüzden günah ve sevapda böyledir, birine fayda veren sevap olan durum, işde digerine günah olabilir, ve orucda böyledir, sana fayda veren bir oruc, bir şeker hastasina fayda yerine zarar verip, hatta ölümüne sebeb olabilir, ibadetler sadece sevap için degildir, fayda iki cihanda da faydasi vardir, yoksa sadece öldükten sonra fayda verecek bir ibadet degildir yani.
yine bilim adamlari diyorki : Akşam 7 den sonra yenilen yemekler, midede sabah kadar durup bekletilip ekşiyor, o yüzden akşma 7 den sonra yemeyin diyorlar halbuki muhammed dediki :
Peygamber Efendimiz Sallallâhü Aleyhi ve Sellem Buyurdular
"Bizim orucumuz ile Ehl-i kitabın orucu arasındaki en önemli fark sahur yemeğidir."
( Hadis-i Şerif , Müslim, Sıyâm 46. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Savm 15; Tirmizî, Savm 17; Nesâî, Sıyâm 27)
Peygamber Efendimiz Sallallâhü Aleyhi ve Sellem Buyurdular
"Sahur yapınız, zira sahurda bolluk bereket vardır."
( Hadis-i Şerif , Buhârî, Savm 20; Müslim, Sıyâm 45. Ayrıca bk. Tirmizî, Savm 17; Nesâî, Sıyâm 18,19; İbni Mâce, Sıyâm 22)
Peygamber Efendimiz Sallallâhü Aleyhi ve Sellem Buyurdular
"Ümmetim sahuru (vaktin sonuna doğru) geciktirdiği ve iftarı da acele ettiği sûrece hayır üzere olacaktır."
( Hadis-i Şerif , Ebu Zer (r.a.) den yapılan rivayet)
Peygamber Efendimiz Sallallâhü Aleyhi ve Sellem Buyurdular
"Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem akşam namazından önce bir kaç taze hurma ile orucunu açardı. Taze hurma bulamazsa, kuru bir hurmacıkla iftar ederdi. Kuru hurma da bulamazsa, birkaç yudum su içerek iftar ederdi."
( Hadis-i Şerif , Ebû Dâvûd, Savm 21; Tirmizî, Savm 10)
Yani peygamber bilemedimi, yada Allah ona demedimi, bu yaptigin yanliş, cünkü akşam yediden sonra yemek yenmez diye bildimeyemi unuttu, yoksa bilim admlarimi yanliş biliyorlar?
Elbette peygamberimize gerekli olanlari Rabbimiz bildirir diye iman ediyoruz bizler, öyle olunca sahur gece yemegi yiyin demek ve hatta peygamber sahburda bereket var demiştir, zararlidir dememiştir, öyle olunca, o yaptiginiz akşam yediden sonra yemek yememe adetini terkediniz.
Müslüman bilincli olmalidir.
Rabbim, Mehdi ve askerine yaptiklari ibdetin şuruna erip, ne maksada binaaen yapildigi hikmetini bilmeyi nasip etsin, ve bilincli müslüman olmayi nasip eylesin.
--oOo---
أَأَللَّهُمَّ أَرِنَا الْحَقَّ حَقاً وَ ارْزُقْنَا اتِّبَاعَهْ وَ أَرِنَا الْبَاطِلَ بَاطِلاً وَ ارْزُقْنَا اجْتِنَابَهْ
''Allahım! Bizlere, hakkı Hak gösterip ona tabi olmayı, bâtılı da Bâtıl gösterip ondan yüz çevirmeyi nasib eyle..! '
وَآخِرُ دَعْوَاهُمْ أَنِ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ
Ve âhıru da'vâhum enil hamdulillâhi rabbil âlemîne,
Amiyn.
Elfatiha maassalavat.
سُبْحاَنَكَ اللَّهُمَّ وَبِحَمْدِكَ، أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ، أَسْتَغْفِرُكَ وَأَتُوبُ إِلَيْكَ
Sübhâneke Allahümme ve bihamdik, eşhedü en lâ ilâhe illâ ent, estağfirullahe ve
etûbu ileyk.
--OoO--
Kar©glan
Başağaçlı Raşit Tunca
Schrems, 16 Haziran 2018 Cumartesi
Original Kar©glan
Mesnevi´den Özdeyişler
Tasavvufî edebiyatın şaheserlerinden biri olarak değerlendirilen Mesnevî, sadece kendi döneminde değil, tarih boyunca da ilgi görmüş; günümüzde ise dünya çapında artarak devam eden bir araştırmacı ve okuyucu kitlesine sahip olmuştur.
Mevlâna’nın, “Kur’ân’ın Tefsiri”, “Ruhların Cilâsı” ve “Allah Âşıklarının Kitabı” olarak da nitelendirdiği Mesnevî, XIII. yüzyıl Anadolu’sunun sosyal ve kültürel özelliklerini yansıtmakla birlikte, hemen hemen akla gelebilecek dinî, tasavvufî ve sosyal hayatla ilgili her konuda bilgiler içermekte; âyetler, hadisler, atasözleri, hikâye ve temsiller yoluyla da bu bilgiler daha iyi aktarılmaya çalışılmaktadır. Mesnevî’nin konuları ve amacı hakkında ana fikir olarak bir cümle söylemek gerekirse; insanın kendisini tanıması, insanca yaşamanın sırları ve Allah’ın insanı yaratmasındaki gayesi doğrultusunda hayat sürmenin bir ‘el kitabıdır’ diyebiliriz.
Mevlâna Mesnevî’sini, aydın gönüllü, basiret sahibi ve ilâhî makamdan ayrı kalmakla yüreği yanan âşıklar için süslenmiş bir bahçe ve lezzetli bir rızık olarak nitelendirir. Ama Mesnevî’yi anlamanın da öyle kolay olmadığını, bu sözlerin, kimilerine masal gibi geldiğini vurgular ve bu konuda okuyucularına şu öğütlerde bulunur:
“Sanır mısın ki, Mesnevî’nin sözlerini okuyasın da ucuzca, bedavaca, duyasın, anlayasın; yahut hikmetli sözler ve gizli sırlar kolayca kulağına girsin. Duyarsın, duyarsın; ama sana masal gibi gelir; dış yüzünü duyarsın, iç yüzünü anlayamazsın! (…) Mesnevî’nin nurlarla dolu sırlarını ve inceliklerini anlamak, âyetlerin, hadislerin ve hikâyelerin tertibinden aralarındaki ilgiyi kavrayabilmek için büyük bir itikat, daimî bir aşk, tam bir doğruluk, selîm bir kalp, kıvrak bir zekâ ve bazı ilimleri bilmek gerekir ki, insan onun sırrının sırrına ulaşabilsin.”
Mevlâna’nın Hakk’a yürüyüşünden yüzyıllar geçmesine rağmen Mesnevî, gerek tarih boyunca Türk milletinin; ve gerekse bugün ona tâlib olan yabancıların el kitabı, başvuru kaynağı olarak vazifesini idame ettirmiş, her dönemin darda kalmış insanlarına çareler sunmuş ve hâlâ da sunmaktadır. Edebiyatımızın tanınmış simalarından H. Ziya Uşaklıgil’in “Bazı keder ve üzüntü zamanlarında hâlâ Mesnevî’ye el uzatır, onun yaprakları arasında hayatın elemleri için bir teselli ararım...” sözü, Mesnevî’nin kişisel sorunlardaki çözüme nasıl bir çare olduğuna örnektir. Yine İngiliz doğu bilimci ve Mevlâna araştırmacısı Prof.Dr. Arthur J. Arberry’nin “Mevlâna, yedi yüz yıl evvel dünyayı büyük bir kargaşalıktan kurtarmıştır. Günümüzde Avrupa’yı kurtaracak tek şey de onun eserleridir.” şeklindeki tespiti ise dünya insanları açısından Mevlâna’nın fikirlerinin önemini vurgulamaktadır. Mevlâna’nın Divanındaki “Biz ilâhî hekimleriz; kimseden tedavi ücreti istemeyiz.”, “Yetmiş iki millet sırrını bizden dinler. Biz, bir perde ile yüzlerce ses çıkaran bir Ney’iz” beyitleri de bu konuyu veciz bir şekilde ortaya koyar.
XIX. yüzyıla kadar Eski Türk Edebiyatına ufuk açan, yön veren Mevlâna ve Mesnevî’si, önceleri Avrupa’da tanınmaya başlamakla birlikte bugün başta ABD olmak üzere dünyanın dört bir yerinde artarak devam eden bir ilgiye sahiptir. Geçmişimizde Mevlâna ve Mesnevî’sine gösterilen ilgi, Cumhuriyet döneminde de varlığını korumuş, harf devrimi ile birlikte eskiden yapılan çalışmalar da esas alınarak yeniden tercüme ve şerh edilmeye başlanmıştır. Özellikle Mesnevî’deki hikâyelerle dönemi insanları için kıssadan hisse çıkarmaya yönelik çalışmalar artmış; eserdeki dinî, tasavvufî, sosyal ve tarihî konular irdelenerek tasnifli çalışmalar meydana getirilmiştir.
Orijinal dili Farsça olan VI cilt ve 26 bin beyte yaklaşan hacmiyle İslâmî Edebiyatların temel taşlarından biri olarak kabul gören ve dünya klâsikleri arasında yer alan Mesnevî Türkçe, İngilizce, Urduca, Arapça ve Fransızca’ya tam metin olarak tercüme edilip yayınlanmış; tespit edebildiğimiz kadarıyla da İtalyanca, Boşnakça, Özbekçe, Hintçe ve Endonezyaca tam çevirileri bitmek üzeredir. Bunların haricinde birçok dünya dillerine de seçki olarak tercüme edilmiş ve edilmektedir. Bu bilgilerin ve gerçeklerin ışığında da Mevlâna tarafından dile getirilen “Mesnevî’miz, güneşin doğduğu yerden battığı yere kadar bütün dünyayı kaplayacak ve bütün ülkelere ulaşacaktır. Bütün milletler bu sözlerle süslenecek ve onlardan faydalanacaklardır.” sözü, 750 yıl sonrasında ispat edilmiş olmaktadır.
Mesnevî üzerine 40 yıl araştırmalar yapan İngiliz Prof.Dr. Reynold A. Nicholson’ın (öl. 1945) “Mevlâna, bütün asırların yetiştirdiği mutasavvıf şairlerin en büyüğüdür; Mesnevî’si de, felsefî dille değil kalbe hitap etme sanatı ile işlenmiştir.” demesi; Müslüman olarak “Havva” adını alan Fransız doğu bilimci Prof.Dr. Eva de Vitray Meyerovitch’in (öl. 1999) ‘Mesnevî tereddütsüz ve mübalağasız en kapsamlı manzum tasavvufî eserdir ve dünya edebiyatının şâheserlerinden biridir’ tespitinde bulunması ve yine İran’ın bu sahada tanınmış günümüz bilim adamlarından Prof.Dr. Abdülhüseyn-i Zerrînkûb’un da “Mevlâna Celâleddin, tasavvufî şiirin en büyük zirvesidir ve kendisinden sonra da hiç kimse bu zirveye ulaşamamıştır. Onun büyük Mesnevî’si, gerçekte İslâm dünyasındaki tasavvufî birikimin mahsûlü ve özüdür” demesi Mevlâna’yı ve eserini bu mânâda sınıflandıran en güzel örneklerdir. Daha öncelere gidildiğinde ise; XV. yüzyıl şairlerinden Molla Camî’nin (öl.1492), Mevlâna ve Mesnevî’sini ‘Peygamber değil, ama kitabı vardır.’ sözleriyle nitelemesi ve hattâ ‘Mesnevî’yi sabah akşam okuyan kişinin cehennem ateşinden korunmasını dilemesi’ İslâmî edebiyatlardaki Mevlâna ve eserine olan ilgiyi artırmıştır. Günümüzde başta İran olmak üzere, Pakistan, Hindistan, Tacikistan, Rusya ve Endonezya gibi doğu ülkelerinde Mevlâna ve Mesnevî’si ile ilgili araştırmalar yapılmakta eserler yayınlanmaktadır.
Yine son dönemlerde ABD başta olmak Kanada, Avustralya, İngiltere, Almanya, Fransa, İtalya, Danimarka, İspanya, İsveç gibi Batılı ülkelerde Mesnevî ile ilgili yapılan çalışmalar oldukça yoğun olmakla birlikte Mevlâna’nın Divân-ı Kebîr’inde yer alan şiirlerin tercümesi ve yorumu daha fazla ilgi görmektedir.
Mesnevî üzerine İslâm dünyasında asırlardır yapılan çalışmalar tercüme, şerh ve lügat etrafında yoğunlaşmakla birlikte, birçok kişi çeşitli amaçlara mâtufen, yahut kendi beğenilerine göre bu hacimli eserden mensûr yada manzûm antolojiler meydana getirmişlerdir. XV. yüzyıldan itibaren başlayan bu usûlün ilk örneği Muînî’nin, Sultan II. Murad’a (ölm.1451) takdim ettiği ve Mesnevî’nin bir bölümünün manzum tercümesini kapsayan Mesnevi-yi Murâdî’dir (1438). Yusuf Sîneçâk’ın (öl. 1564) Cezîre-i Mesnevî’si ve Muğlalı Şâhidî Dede’nin (öl.1550) Gülşen-i Tevhîd’i de bu konudaki önemli eserler arasındadır. Mesnevî’nin tamamını şerh etmekle “Hz. Şârih” unvanını alan Ankaravî İsmail Rüsûhî Dede (öl.1631)’nin Mesnevî’deki anlaşılması zor deyimlerin açıklandığı ve âyetlerin indeksi niteliğinde olan Fâtihü’l-ebyât ve Câmi’u’l-âyât adlı eserleri de bu tarzdaki önemli örneklerdendir.
Bu tarzdaki çalışmalar elbette günümüzde de artarak devam etmektedir. Bu alanda geniş okuyucu kitlelerine hitap edebilmek ve çeşitli konuları Mesnevî’de arayacak olanlara yardımcı olmak düşüncesiyle Konulara Göre Mesnevî’den Özdeyişler isimli bu çalışmayı hazırladık. Günümüzde ülkemizde yapılan Mesnevî seçkileri, çoğunlukla Mesnevî’de yer alan hikâyelerin tamamen veya kısmen bir araya getirilmesinden oluştuğu, konulara göre yapılan seçkilerin az olduğu göz önüne alındığında elinizdeki çalışmanın yapılanlara bir nebze de olsa katkıda bulunacağını düşünüyoruz.
Bu çalışmamızda Mesnevî’de işlenen bazı dinî ve tasavvufî konuları esas almakla birlikte, özellikle günümüz insanlarını ilgilendiren sosyal konularla alâkalı olarak Mevlâna’nın görüşlerini az çok yansıtacak vecizeler de Mesnevî’nin bütününden seçilmeye çalışılmıştır. Ayrıca bazı konuların sonuna o bölümle ilgili bir hikâye ekleyerek Mesnevî’nin bu özelliği de ihmal edilmemeye çalışılmıştır.
Bu çalışmamızda Veled Çelebi (İzbudak) tarafından yapılan Türkçe çeviriden faydalanmakla birlikte (MEB. 1995 baskısı), tereddüt edilen veya tekrar tercümesine ihtiyaç duyulan beyitleri Prof.Dr. Reynold A. Nicholson’un hazırladığı The Mathnawi of Jalaluddin Rumi (Leiden-Cambridge Univercity Pres, 1925-1940) adlı tenkitli metinden kontrollerini yaparak yeniden tercüme ettik. Her konunun sonunda yer alan cilt ve beyit no’larını da Nicholson’un metni ve İzbudak’ın çevirisini esas alarak verdik. Ayrıca eserin sonundaki Bibliyografyada, yararlanılan diğer kaynaklarla birlikte, konularına göre hazırlanmış Mesnevî seçkilerine örnek olmak üzere birkaç tanesini ekledik.
Uzun ve samimi bir çalışmanın ürünü olan ve zaman içerisinde daha da zenginleştirip geliştirmeyi arzu ettiğimiz bu mütevazı eserin faydalı olmasını diliyor, eserin yayınlanmasındaki katkı ve desteklerinden dolayı Konya Valisi Ahmet KAYHAN’a, İl Kültür ve Turizm Müdürü Abdüssettar YARAR’a ve mesai arkadaşlarına teşekkür ediyoruz.
G İ R İ Ş
MÜLK O’NUNDUR, FERMAN DA O’NUN...
Allah, göklerin, yıldızların, insanlarla şeytanların, cin ve perilerin, kuşların yüce yaratıcısıdır.
Denizin, ovanın, dağın, çölün yaratıcısı O’dur. Ülkesinin sınırı yoktur, kendisinin benzeri bulunamaz.
Gökyüzünü yokluktan meydana getirdi, bu yer döşemesini de yarattı, döşedi.
Yıldızlardan kandiller yaptı, tabiatlardan da kilitler ve anahtarlar.
Nice gizli âşikâr yapıları şu tavanla şu döşemenin içine koydu, gizledi.
Peygamber şöyle dedi: Allah, “Âlemi yaratmadan maksadım, ihsan etmekti,
Yarattım ki benden bir fayda görsünler; balıma parmaklarını bansınlar” buyurmuştur.
(Yine buyurmuştur ki) “kullarıma ibadet edin, diye emrettimse bir kâr, bir fayda elde edeyim diye değil; onlara ihsanlarda bulunayım diye emrettim.
Onların beni tespih etmeleriyle münezzeh, mukaddes olmam. Bu tespih incilerini saymakla, bizzat kendileri temizlenirler.”
Allah, lokmaya, gir içeri diye emretmedikçe boğazdan lokma bile geçmez.
Yeryüzünde olsun, göklerde olsun, bir zerre bile onun hükmü olmadıkça kanat çırpamaz, harekete geçemez.
Allah hükmedicidir, dilediğini yapar; derdin ta kendisinden deva yaratır.
O’nun kahrında lütuflar gizlidir; O’nun uğrunda can vermek, insanın canına canlar katar.
Can, O’ndan geldi; O candan değil. O, bedava yüz binlerce can verir.
Mülk O’nundur, ferman da O’nun...
O’nun en kötü kahrı, iki âlemin hilminden de iyidir. Ne güzeldir âlemlerin Rabb’i ve ne iyidir O’nun yardımı!
Allah’tan başka her şey bâtıldır, asılsızdır. O’nun ihsanı, yağmuru kesilmeyen bir buluttur.
Varlık âlemindeki yüz binlerce balık ve deniz, o lütuf ve cömertlik karşısında secde eder.
Zâtının ışığı suya ve toprağa aksetmiş de yeryüzü, tohumu kabul eder olmuştur.
Nerede bir kulak varsa, onun (lütfundan) göz olmuştur. Nerede bir taş varsa, onun (lütfundan) yeşim olmuştur.
Kimya da nedir ki! Kimyanın yaratıcısı, O’dur; Simya da ne oluyor ki! O, mucizeler bağışlayandır.
Benim bu övgüm, övgüyü terk etmek (içindir); zira bu, varlığa delildir; varlık (göstermek) ise hatadır.
O’nun varlığı önünde yok olmak lazımdır. O’nun karşısında varlık da nedir ki Kör ve (talihsiz bir) karanlık...
İbrahim’i ateş içerisinde besler; korkuyu rûhun emniyeti yapar.
Firavun’un yüz binlerce mızrağını, bir Musa’nın tek bir asasıyla kırıverir.
Yüz binlerce şiir defteri, O’nun bir ümmî (peygamberinin) sözleri karşısında utanç (vesilesi) hâline geldi.
Böyle muktedir bir Allah huzurunda bir kimse, çer çöp (gibi bayağı) değilse, nasıl ölmez ki
(IV/2512, 2513, VI/3135-3137, II/2635, 2636, 1756, 1758, III/1900, 1902, II/1619, V/1668, 1679, 2939, 1667, I/3923, 505, 508, 515-518, 547, 527, 529, 530)
VARLIĞIMIZ SENİN VERGİNDİR
Ey Allah’ım!Yüz binlerce tuzak ve yem var; bizler de aç kuşlar gibiyiz.
Her birimiz birer doğan olsak da, her an yeni bir tuzağa tutuluyoruz.
Sen bizi her zaman tuzaktan kurtarıyorsun. Ey ganî ve müstağnî olan Allah’ım! Biz yine bir tuzağa doğru gidiyoruz.
(Ama) her adımda binlerce tuzak olsa, sen bizimle oldukça hiç gam yok!
Biz çenk gibiyiz, sen mızrap vurmaktasın; inleme bizden değil, senden!
Biz ney gibiyiz, bizdeki nağme senden. Biz dağ gibiyiz, bizdeki seda senden.
Kazanıp kaybetme de olan satranç gibiyiz; ey huyları güzel! Bizim kazanıp kaybetmemiz sendendir.
Biz yokuz. Varlıklarımızı, fâni suretle gösteren, vücûd-ı mutlak olan sensin.
Biz aslanlarız; ama bayrak üstüne resmedilmiş aslanlar! Onların zaman zaman hareketleri, hamleleri rüzgârdandır.
Hareketimiz de varlığımız da senin vergindir. Varlığımız senin icadındır.
İn’am ve ihsan lezzetini bizden esirgeme!
Bize, bizim işlerimize bakma; kendi ikramına, kendi cömertliğine bak!
Sen bize bu isteği, biz istemeksizin verdin; hadsiz, hesapsız ihsanlarda bulundun.
Ezelde bağışladığın şu irfan damlasını, denizlerine ulaştır.
Ey yardım dileyenlerin yardımcısı, bize hidayet ver. Bilgilerle zenginlikle övünmeye imkan yok.
Kerem ederek hidayet ettiğin kalbi azdırma; takdir ettiğin kötülükleri bizden defet.
Kötü kazaları üstümüzden esirge; bizi sana razı olan kardeşlerden ayırma!
Senin ayrılığından daha acı bir şey yok; sana sığınmazsak, sen esirgemezsen işimiz gücümüz ancak kargaşalıktır.
Allah’ım, gözlerimiz sarhoş bir hale geldi. Yüklerimiz sırtımızı ağırlaştırdı, büktü. Sen bizi affet!
Ey gizli olan Allah’ım! O âleme de doldun, bu âleme de. Doğu nurunun üstüne de yüceldin, batı nurunun üstüne de.
Ey zâtı gizli, ihsanı açık Allah’ım! Sen su gibisin, biz ise değirmen taşı.
Sen yel gibisin, biz toz. Yeli gizlersin; tozu ise meydandadır.
Sen can gibisin, biz de el ve ayağa benzeriz. Elin hareketi de can vasıtasıyladır.
Sen akıl gibisin, biz şu dile benzeriz. Bu dil, şu anlatışı akıldan alır, akıldan beller.
Rabb’imiz, biz nefsimize zulmettik, bir hatada bulunduk. Ey merhameti bol Allah’ım, bize acı!
Ey suçluların feryadına yetişen! Ayrılık acısını erkeklerden de uzaklaştır, kadınlardan da.
Senin vuslatını umarak ölmek hoştur; fakat ayrılığının acısı yok mu, ateşin de üstündedir o.
(I/374-376, 387, 598-600, 602, 603, 605, 607, 609, 1338, 1882, 3899-3902, V/3307, 3308, 3310, 3311, 3313, 3314, 4010, 4116, 4117)
PEYGAMBERLER SERVERİ, SAFÂ DENİZİ HZ. MUHAMMED
Ey kardeş, Bir olan Allah’a ve Hz. Muhammed’e yapış da ten Ebu Cehil’inden kurtul!
Allah’ın lütufları, Mustafa (a.s.)’a vaatlerde bulundu da dedi ki “Sen ölsen bile bu din, bu iman ölmez.
Senin kitabını, mucizeni ben yüceltirim; Kur’ân’dan bir şey eksiltmeye, O’na bir şey katmaya yeltenen kişiye ben engel olurum.
Ben seni iki cihanda da korurum. Sözünü kınayanları terk eder; onları hor, hakir bir hale koyarım.
Hiç kimse Kur’ân’ı değiştirmeye kudret bulamaz; O’na ne bir şey ilâve edebilirler; ne O’ndan bir şey eksiltebilirler. Sen, benden daha iyi bir koruyucu arama!”
(Ey Ahmed!) kim senin sofrandan başka bir sofraya giderse bil ki şeytan, onunla aynı kâseden yemek yer.
Kim senin komşuluğundan kaçarsa şüphe yok ki, ona şeytan komşu olur.
Bu devir, senin devrindir. Çünkü Kelîm olan Musa bile daima senin zamanını arzuladı.
Musa, senin devrinin parlaklığını, o devirdeki tecelli sabahının zuhûrunu gördü de:
“Yarabbi, o ne rahmet devri; o devir, rahmetten de ileri; o devirde güzellik var.
Musa’nı denizlere daldır da Ahmed’in devrinde çıkar!” dedi.
Ahmed, ümmetler “Yarabbi” desinler diye dünyada nice putlar kırdı.
Ahmed’in çalışması olmasaydı sen de ataların gibi puta tapardın.
O’nun ümmetler üzerindeki hakkını bil! Başın, puta secde etmekten, bunu bilesin diye kurtuldu.
İncil’de Mustafa (a.s.)’nın, o peygamberler serverinin, o safâ denizinin adı vardı.
Sıfatları, şekli, savaşı, oruç tutuşu ve yemek yiyişi anılmıştı.
(Bir) Hıristiyan taifesi, o ad ve o hitap kendilerine ulaştığı zaman sevap için;
O yüce adı öperler; o lâtif vasfa yüz sürerlerdi.
Onlar, Ahmed adına sığındıklarından dolayı (şerlerden, fitnelerden) korundular.
Ahmed’in adı böyle yardım ederse acaba nuru (insanı) nasıl korur
O’nu görmek için bir uçtan diğer uca yedi kat gök, hurilerle meleklerle dolmuştu.
Hepsi kendilerini, onun için bezemişti; fakat O’nda sevgiyle aşktan, sevgiliye meyil ve muhabbetten başka bir hevâ ve heves yoktu ki!
(Ey Muhammed!) bu fanî cihandaki körleri katar katar çek!
Ey takvâ sahiplerinin imamı, bu hayallere kapılanları makamına kadar götür!
Doğru yolu gösterenin işi budur; sen de doğru yolu gösterensin; âhir zamanın yasına neşesin sen!
(I/782, III/1197-1200, V/267, 268, II/355-358, 366-368, I/0727-730, 732, 737, 3950, 3951, IV/1470, 1472, 1471)
1. ACELECİLİK VE YAVAŞLIK
Şüphe yok ki, yavaş iş Rahman’dan, acele iş de melûn Şeytandandır.
Köpek bile önüne bir lokma atılınca önce koklar, sonra yer;
O, burnu ile, biz ise aklımız ile koklarız...
Allah, insanı yavaş yavaş tam kırk yılda kemâl sahibi yapar, olgunlaştırır.
(Senin de) istediğin şeyi yavaş yavaş, fakat sağlam bir şekilde yapman lâzım! İşte bu yavaşlık, sana o işi iyice öğretmek içindir.
Yavaşlık, Allah ışığıdır; çabukluk ise Şeytanın dürtmesinden meydana gelir.
Hilâl, gerçekte noksanlık kabul etmez; görünüşteki bu noksanlık, yavaş yavaş dolunay haline gelmek, olgunluk kazanmak içindir.
Ay, geceye, yavaş olma konusunda ders verir; sıkıntının yavaş yavaş aşılacağını işaret eder ve şöyle der:
“Ey ham, aceleci kişi! Dama dayanan merdivenden basamak basamak çıkılır.
Ey tencere yavaş yavaş, ustaca kayna! Delice kaynayan yemek, lezzetli olmaz.”
Allah, âlemi bir kere “kün” (ol!) demekle yaratmaya gücü yetmez miydi Bundan şüphen mi var
Peki bu yaratma niçin altı gün sürdü Her gün de tam bin yıl kadardı.
Niçin çocuk, dokuz ayda yaratılmakta Çünkü Allah’ın adeti bir şeyi yavaşlıkla yapmaktır.
Neden Adem’in yaratılması kırk sabah sürdü; o balçığı niçin yavaş yavaş insan haline getirdi (düşün)
(III/3497-3499, 3502, 3506, V/59, VI/1209-1216)
2. ADALET VE ZULÜM
Zulüm demiriyle taşını birbirine vurma! Çünkü bu ikisi, erkek ve kadın gibi çocuk meydana getirirler.
Zâlimlerin zulmü, karanlık bir kuyudur; bütün âlimler böyle söylemişlerdir.
Daha ziyade zâlim olanın kuyusu, daha korkunçtur. Adalet “daha kötüye, daha kötü ceza verilir” buyurmuştur.
Ey Zulümle bir kuyu kazan! Sen kendin için tuzak hazırlıyorsun.
İpek böceği gibi kendi etrafını örme; kendine kuyu kazarsan bâri kararlıca kaz!
Sen zayıfları yardımcısız, kimsesiz sanma; Kur’ân’dan “İzâ câe nasrullâh”ı oku.
Sen filsen, düşmanın senden ürkmüşse, sana ceza olarak işte Ebâbil kuşu gelip çattı.
Yerde bir zayıf aman dilerse, gökyüzü askerleri birbirlerine karışırlar.
Kızgınlıkla gönüllere ateş saldın mı, cehennem ateşinin aslı oldun gitti.
O yılana, akrebe benzeyen sözlerin yılan ve akrep olur da seni kuyruğundan yakalar.
İnsanın eli tırnağı olmamalı; eli tırnağı oldu mu ne din düşünür, ne doğruluk!
Adalet nedir Ağaçlara su vermek. Zulüm nedir Dikeni sulamak.
Adalet, bir nimeti yerine koymaktır, her su isteyen tohumu sulamak değil.
Zulüm nedir Bir şeyi, yerinde kullanmamak, lâyık olmayan yere koymak. Bu da ancak belâya kaynak olur.
Zulmedersen kötüsün, gerisin geriye gittin. Adalette bulunursan saadete erersin, kalem bunu yazdı; mürekkebi bile kurudu.
Ey Yusufların derisini paralayan, seni de bir kurt paralarsa bunu kendinden bil!
Bilmiyor musun ki benim için kuyu kazarsan nihayet kendin düşersin.
(I/841, 1309-1315, III/3472, 3475, VI/4795, V/1089, 1090, 1091, 3134, 3180, VI/1570)
3. AHDE VEFA
Allah’a verdiğin söze vefa edersen, Allah da kereminden senin ahdini korur.
“Ahdime vefa edin” sözüne kulak ver de sevgiliden “Ahdinize vefa edeyim” vaadi gelsin.
Kiminle ahdettiğini bilen, tenini iplik haline kor, o ahdin etrafında dolanır, o ahdi örer durur.
Ahidlere vefa etmek, akılla olur. (…)
Akıl, ahdini hatırlatır; akıl, unutkanlık perdesini yırtar.
Yalancı, dolancı adam, dinde vefakâr olmadığından her an yeminini bozar.
Ahdi bozmak, ahmaklıktandır. Yeminine vefa etmek ve yemininde durmaksa, temiz kişinin işidir.
Sadece şükür ehliyle vefa sahiplerinin elde ettikleri kaybolmaz. Çünkü talih, onların peşinden gelir.
İnsan bir ağaca benzer, ahdi de ağacın köküne. Kökün iyileşmesine, sağlamlaşmasına çalışmak gerek!
Bozuk düzen ahid, çürümüş kök gibidir. Kökü çürümüş ağaç da meyve vermez.
Şeytan gibi hasetçi değilsen dâva kapısını bırak da vefa kapısına gel!
Köpeğe bir kapıdan, bir lokma ekmek verilse o kapıya bağlanır, hizmetkar olur.
Kapıya bekçi kesilir. Ona eziyet edilse, yiyeceği lâyıkıyla verilmese bile o kapıyı bırakmaz.
Sen de gönül ve gönül ehlinin kapısından bir hayli âb-ı hayat içtin, gözlerin açıldı unutma)!
(V/1181, 1183, II/2140, IV/2288, 2289, II/2873, 2875, V/1000, 1166, 1167, 1173, III/287, 288, 293)
4. AKIL VE ÜSTÜNLÜĞÜ
Akıl diyarında nice âlemler vardır! Bu akıl denizi ne kadar engindir!
İnsan akılla (adam) olur; saçı sakalı ağarmakla değil! O talihe, o devlete ümit kılı sığmaz; o devlet, umutla ricayla bulunmaz.
Gemsiz ve serkeş ata pek yaklaşma. Kendine aklı ve dini kılavuz et, onlara uy vesselâm!
Peygamber: “Kim ahmaksa düşmanımızdır; yol kesen gulyabanidir.
Akıllıysa canımızdır; ondan gelen serin esinti, bize fesleğen gibidir” buyurmuştur.
İsa (a.s.) “Ahmaklık, Allah kahrıdır.” buyurmuştur. Hastalık, körlük, kahır değildir; bir iptilâdır.
İptilâ, acınacak bir illettir, ona kul da acır, Allah da. Fakat ahmaklık, öyle bir illettir ki, ahmağa da zarar verir, onunla konuşana da!
Bil ki Hak sana bir akıl cilası vermiştir... Onunla gönül yaprağı arınır, aydınlanır.
Akıl vardır, güneş gibi... Bazı akıllar ise, Zühre yıldızından da aşağıdır, yıldız akmasından da.
Akıl ve gönüller, şüphe yok ki arşa mensuptur, hicap içinde olarak arş nurundan doğarlar.
Güneş gibi nurlar saçan bir akıl lâzım ki, doğrudan başka bir suretle kılıç vurmasın.
Kâmil bir aklı, aklına arkadaş et de aklın, o kötü huydan vazgeçsin.
Yeşilliklerden, çiçeklerden meydana gelen bahçe bir an içindir. Fakat akıldan meydana gelen gül bahçesi, daimi olarak yeşildir, güzeldir, hoştur.
(I/1109, III/2280, IV/465, 1947, 1948, III/2592, 2593, IV/2475, V/460, 619, 658, V/738, VI/4649)
5. AKLI DOĞRU KULLANMAK
Aklın, insanlara ayak kösteği olunca o akıl, akıl değildir; yılan ve akreptir.
Güzellerin nasıl birbirlerinden farkları, üstünlükleri varsa insanların akıllarında da fark vardır.
İmana mensup akıl âdil bir bekçiye benzer, gönül şehrinin koruyucusudur, hâkimidir.
Ey yiğit, akıl şehvetin zıddıdır! Şehveti isteyen akla ‘akıl’ deme!
Şehvete mağlup olana ‘vehim’ de. Vehim sahte akçedir; akıl ise hâlis altın.
Vehimle akıl, mihenk taşı olmadıkça meydana çıkmaz. Tez ikisini de mihenk taşına vur!
Akıl, ona derler ki Hakk’ın yaylasında yayılıp, O’nun nimetlerini yemiş olsun... Utarit’ten gelen akla, akıl demezler!
Bu aklın ileri görüşü, mezara kadardır; fakat gönül sahibinin aklı, sur üfürülünceye dek olacak şeyleri görür!
Düşünce dağının yüceliğine de pek bakma; çünkü bir dalga, onu alt üst ediverir!
Bahtı yâver ve tâlihi kutlu olan kişi bilir ki, akıl ve zekâ taslamak İblistendir, aşk ise Âdem’den!
Akıl ve zekâ, denizde yüzgeçliğe benzer. Bunlardan azı kurtulur; (çoğunun) sonu ise boğulup gitmektir.
Yüzgeçliği bırak, büyüklenmekten vazgeç... Bu ırmak değil, dere değil, denizdir deniz!
Kenan gibi gemiden baş çekme. Ona da keskin zekâsı bu gururu vermiş, (kendisini) aldatmıştı.
(I/2329, III/1537, IV/1986, 2301-2303, 3310, 3311, 3364, 1402, 1403, 1404, 1409)
6. ANNE, BABA VE EVLÂTLAR
(Allah) “babaların ve anaların hilim ve şefkati, bizim hilim ve şefkat denizimizin köpüğüdür. Köpük gider, gelir; ama deniz bâkidir” buyurdu.
Ana çocuk uyansın da gıdasını istesin diye onun burnunu sıkar.
Çünkü çocuk, açlığından haberi olmaz, uyuyakalır. Fakat süt muhabbeti, ananın iki memesini de ağrıtmaya başlar.
Anneye şükretmemek Allah’a şükretmemektir. Onun hakkı, şüphe yok ki Allah hakkı demektir.
Annenin merhameti de Allah’tandır; ama ona kulluk etmek, hizmette bulunmak da hem farzdır, hem de yerli yerinde bir iş.
Annen sana “geber” dese bu sözüyle kötü huyunun, kötülüğünün gebermesini ister.
Çocuk; tutucu, koşucu değilken ancak babasının omzuna biner.
Fakat kuvvetlenip küstahlaşınca, elini, ayağını şuraya, buraya salmaya başlar...
Büyük bir adamın oğlu olmak da önemli değildir; bu çeşit gençler, malla mülkle gururlanır.
Nice büyük adamların oğulları vardır ki kötülükte bulunur, yaptığı kötü iş yüzünden babasına utanç vesilesi olur.
Babanın ağaca benzeyen vücudu, gizli bir yol vasıtasıyla oğlunun iki gözünden su alır, gıdalanır.
Oğuldan coşan bu kaynak ananın, babanın bahçelerine kadar akar gider.
Anayla, babanın gönül ve hayat bahçeleri bu suretle yeşerir, tazeleşir. Onun gözleri bu iki ırmak yüzünden yaşarır, gözyaşı döker.
Kaynak, hastalanıp kötüleşirse o ağacın dalları, yaprakları da kurur.
O ağaç kurumaya başlar. Çünkü, oğlun vücudundan sulanıyor, gıdalanıyordu.
Nice böyle gizli su yolları vardır ki, sizin canınıza eklenmiştir.
(I/2676, II/362, 363, VI/3255, 3257, III/4017, I/923, 924, VI/257, 258, 3586-3591)
7. AŞK VE ÂŞIK
Her kimin yakası bir aşktan dolayı yırtılmışsa, o hırstan ve ayıptan tamamıyla temizlenmiştir.
Kimde aşk endişesi yoksa, o kanatsız kalmış bir kuş gibidir, vah ona!
Ey bizim sevdası güzel aşkımız; şad ol!..
Toprak beden, aşktan dolayı göklere çıktı; dağ (bile aşktan) oynamaya başladı, çevikleşti.
Yemyeşil aşk bağının sonu, ucu-bucağı yok; orada gamdan ve neşeden başka ne meyveler var!
Aşk dâvaya benzer; cefa çekmek de şahide. Şahidin yoksa dâvayı kazanamazsın ki!
Her ne kadar dille anlatmak aydınlatıcı ise de dile (gelmeyen) aşk, daha parlaktır.
Aşk seçkin erler için gemiye benzer. Gemiye binen kişinin bir âfete uğraması nâdirdir, çoğu zaman kurtulur.
Aşkın yüzlerce nazı, edâsı, ululuğu var. Aşk, yüzlerce nazla elde edilebilir.
Aşk vefakâr olduğu için vefakâr olanı satın alır. Vefasız adama bakmaz bile.
Aşkın beş yüz kanadı vardır. Her kanadı, arştan yer altına kadar bütün kâinatı kaplar.
Aşk, denizi bir çömlek gibi kaynatır; aşk, dağı kum gibi ezer, eritir.
Aşk, gökyüzünü çatlatır, yüzlerce yarık açar; aşk, sebepsiz yeryüzünü titretir.
Temiz aşk, Muhammed’le eşti. Allah aşk yüzünden ona “Sen olmasaydın...” dedi.
Hasılı o, aşkta tekti. Onun için Allah, peygamberler içinden O’nu seçti.
Gönüllerin dönüşünü aşktan bil. Aşk olmasaydı dünya, donar kalırdı.
Bu dünya pazarında sermaye altındır; o dünyada ise aşk ve iki ıslak göz.
Zahirî güzelliğe ait bulunan aşklar da aşk değildir; onlar sonunda bir utanç vesilesi olur.
En güzel olan Allah aşkından başka ne varsa can çekişmeden ibarettir...
Âşıklık, gönül iniltisinden belli olur; gönül derdi gibi bir dert yoktur.
Âşığın hastalığı diğerlerinden farklıdır; aşk, Hak sırlarının üsturlâbıdır.
Âşıklar ferahlık kadehini, sevgililerin eliyle öldürüldükleri zaman içerler.
Dirhem vermek cömert kişiye lâyıktır. Can vermek de esasen âşığın vergisidir.
Âşık, aşk diyarında ne söylerse söylesin, ağzından aşk kokusu duyulur.
Âşıkların varlıkla işi yoktur; âşıklar, kârlarını sermayesiz elde ederler.
Âşıklar, yoklukta çadır kurarlar; onlar, yokluk gibi bir renktedirler, bir tek ruhları vardır onların!
Âşıklara sevgilinin güzelliği müderristir; defterleri, dersleri, meşkleri de onun yüzü!
Aşk, âşıkların vücudunu inceltir, zayıflatır; sevgililerin vücutlarınıysa güzelleştirir.
Âşık, başını verince akıl kalır mı gayri Her şey helâk bulur, yalnız O’nun hakikati kalır.
Kul, daima elbise, vergi diler; âşığın elbisesi ise daima sevgilinin cemâlidir.
Şeytan bile âşık olsa topu çeler; bir Cebrâil kesilir, şeytanlığı ölür.
Aşk, kimseye niyazı ve ihtiyacı olmayan Allah’ın vasıflarındandır. Ondan başkasına âşık olmak, geçici bir hevestir.
Çünkü mecazi aşk, altınlarla bezenmiş bir güzelliktir. Görünüşü nurdur, fakat içi dumandır.
Nur gitti de dumanı meydana çıktı mı mecazi aşk, derhal soğur; donar kalır.
(I/22, 31, 23, 25, 1793, III/4009, I/0113, IV/1406, V/1164, 1165, 2191, 2735, 2736, 2737, 2738, 3854, VI/0839, I/205, 3686, 109, 110, 229, 2235, 2880, III/3021, 3024, 3847, 4394, 4661, 5/2730, VI/3648, 971-973)
8. AZ YEMEK VE RİYÂZET
Cebrâil’in kuvveti mutfaktan değil, varlığı yaratanın cemâlinden gelmektedir.
Erenlerin kuvveti de bil ki Hak’tandır; yemekten, tabaktan değil.
Bu ağzı kapadın mı başka bir ağız açılır; o ağız sır lokmalarını yer yutar.
İnsan (acıkıp da) yediği, içtiği şeylerin lezzetini kaybetmedikçe onlardan lezzet alamaz. Maddî lezzetlerden kesilmedikçe de, mânevî lezzeti bulamaz.
Beden, aç olmadıkça harekete gelmez. Tok bedeni ıslah etmeye kalkışmak da bil ki, soğuk demiri dövmektir âdetâ.
Beden azığı, canın azıksız kalmasına sebep olur. İlkini azaltmak, diğerini çoğaltmak gerek.
Nurla gıdalan, göze benze. Ey insanların hayırlısı, meleklere uy!
Melek gibi Allah’ı tespih etmeyi kendine gıda yap da onlar gibi ezâdan cefâdan kurtul.
Mideni o reyhanlara, güllere alıştır da peygamberlerin hikmet ve gıdasını bul.
Mideyi bırak, gönül tarafına yönel ki Allah’tan sana perdesiz bir selâm gelsin.
Köşk bir şey değildir. Bedenini yık; define, yıkık yerdedir a benim beyim!
Kimde açlık derdi varsa bedeninin her kısmı, diğer kısmıyla bağdaşır, yenileşir.
“Evimi temizleyin” âyeti beden temizliğini bildirir. Bedenin tılsımı toprağa mensupsa da, hakîkatte o, nur definesidir.
Tatlı yaşayan, sonunda acı ölür. Ten kaydında olan canını kurtaramaz.
Beden asıl gıdasını unutmuş, hastalık yüzünden alıştığı gıdaya yüz tutmuştur.
İnsanın aslî gıdası Hakk’ın nurudur; ona hayvan gıdası lâyık değil!
Dervişlerin bu riyâzetleri neden Çünkü bedene verilen o eziyetler, canların bekâsına sebep olur.
Vücut kendini pislikten arıtırsa, ululuk miski ve incileriyle dolar.
Suyun pislikten arınması için beden ırmağını temizlemek, arıtmak şarttır.
Halbuki sen, her an yemekle, içmekle o dereye daha fazla toprak dökmekte, o suyu daha fazla bulandırmaktasın.
Açlık zahmeti, illetlerden daha iyidir; hele açlıkta yüzlerce hüner ve fayda varken!
Kendine gel; açlık ilaçların padişahıdır. Açlığı canla başla kabul et, onu böyle hor görme!
Zira bütün hastalıklar açlıkla iyileşir; bütün ilaçlar aç olmadıkça sana tesir etmez.
(III/6, 7, 3747, IV/404, 3623, V/145, 297, 298, 2475, 2514, VI/3422, 4295, I/434, 2302, II/1081, 1083, III/3349, V/148, 2808, 2811, 2831-2833)
9. BAKMAK VE GÖRMEK
Bütün güzel, hoş ve yaraşan şeyler, gören göz için yapılır.
Kulak sadece vasıtadır, vuslata erense göz. Göz hâl sahibidir, kulaksa dedikodu.
Gözün bir an içinde gördüğünü, dil yıllarca söylese anlatamaz;
Kulak, anlayışın bir anda gördüğünü, anladığını yıllarca dinlese bitiremez.
Acı tatlı, bu gözle görünmez. Basiret ehli onları, âkıbet penceresinden görmeyi bilir.
Âhiri gören göz, doğruyu görebilir; ahırı gören gözse gururdan, körlükten ibârettir.
Can yolu, mutlaka cismi viran eder, onu yıktıktan sonra da tekrar yapar.
Bu beş duyudan başka beş duygu daha vardır ki, o duygular kırmızı altın gibidir, bunlar ise bakır gibi.
Allah, duygu gözüne kör dedi, putperest dedi, bizim zıddımız dedi.
Çünkü o, köpüğü gördü de denizi görmedi. Bu ânı gördü de yarını göremedi.
İnsan, duyulardan çıkmadı mı gayb âlemine tamamıyla yabancıdır.
Hele gönül gözü yok mu O, bu göze nispetle yetmiş kat azizdir, yetmiş derece kuvvetlidir... Bu iki duyu gözü, onun nimetiyle geçinmededir.
O bakış nura mensuptur; bu bakış, nâra... Ateş, nura karşı adamakıllı kara görünür!
Baş gözü, daima bedeni görür; can gözüyse, hünerli canı.
Göz sağlam oldu mu aslı görür. Fakat insan şaşı olursa aslı değil de fer’i görür ancak.
Bir bakış vardır, iki fersahlık yolu görür; bir bakış vardır iki âlemi de görür, padişahın yüzünü de.
Bir hayret lâzım ki düşünceleri silip süpürsün. Hayret, fikirleri de yok eder, zikirleri de.
Aklı, zekâyı sat da hayranlığı satın al. Akıl ve zekâ, zandır; hayranlıksa bakış, görüş!
Şu halde sen, hemen öylece hayran ol yalnız! Hayran ol ki önden arkadan Hakk’ın yardımı gelsin...
(I/2383, 858, III/1994, 1995, I/2582, 2583, 306, II/49, 1608, 1609, III/1028, IV/0338, 597, VI/0654, V/1709, VI/1465, III/1116, IV/1407, 3751)
10. BELÂ VE HASTALIK
Dert ve sıkıntıya düşmek, Allah’ı gizlice çağırmana sebep olduğundan bütün dünya malından üstündür.
Dertsiz dua soğuktur; bir işe yaramaz. Dertli dua ve yalvarma, gönülden, aşktan gelir.
Ne güzel, ne mübarektir bu ağrı, sızı. Ne mutlu, ne kutludur bu hastalık, ateş, dert ve gece uykusuzluğu!
(Yüce Allah) sırt ağrısını ihsan etti de her gece yarısı beni uykudan uyandırdı.
Bütün gece manda gibi uyumayayım (da Allah’ı anayım, O’na dualarda bulunayım) diye Hak lütfetti, bana dertler, ağrılar bağışladı.
Kardeş! Karanlık yere, soğuğa, derde, kırıklığa ve hastalığa sabretmek,
Âb-ı hayat kaynağı ve sarhoşluk kadehidir. Çünkü yücelikler, hep aşağılıklarda gizlidir.
Gamdan neşelen, ondan başka bir şeyden neşelenme, sevinme. Dert ve gam bahardır, başka şeyler kış!
Kul, dertten, kederden Allah’a sızlanır, yalvarır; uğradığı zahmetlerden dolayı Allah’a yüzlerce şikayetlerde bulunur;
Allah da buyurur ki; “Gördün ya nihayet dert ve zahmet seni bana yalvarır bir hale getirdi, sana doğru yolu gösterdi.”
Hakikatte her düşman, senin ilâcındır, sana kimyadır; seni faydalandırır, gönlünü alır senin!
Mü’minin canı da zahmet ve meşakkatlerle gelişir, kuvvetleşir.
Peygamber “bil ki karanlıkta yıldızlar nasıl yol gösterirse, dostlara da elemler, sıkıntılar denizinde öyle yol gösterirler” buyurmuştur.
(III/203, 204, II/2256, 2258, 2259, 2262, 2263, III/0507, IV/91, 92, 94, 99, VI/1595)
11. BENLİKTEN GEÇMEK VE TESLİMİYET
(Allah’ın) varlığına karşı yok olmak gerektir; O’nun huzurunda varlık nedir Kör ve yaslı bir hiç.
Yok olmanın yolu bambaşkadır; zira kendinde olmak da başka bir günahtır.
Gündüz gibi şûlelenip parlamayı diliyorsan geceye benzeyen varlığını yak!
Varlık, yoklukta görülebilir. Zenginler, yoksula cömertlik edebilir.
Noksanlar, kemal vasfının aynasıdır. O horluk, yücelik ve ululuğa aynadır.
Kötülerin kötülüklerine acıyın. Benliğin, kendini görüp beğenmenin etrafında dolaşmayın.
Gözünde bir tek kıl olsa hayâlinde inci, yeşim taşı gibi görünür.
Hayâlinden tamamıyla geçersen o vakit yeşim taşını, inciden ayırt edebilirsin.
İnsan yokluk gülistanında kendinden geçer. O âlemdeki sarhoşluk, Hakk’ın lütfunun büyük kadehindendir.
Allah’ın sanat yurdu da yokluktandır, hazinesi de. Sen, varlığa aldanmış kalmışsın; yokluk nedir, ne bileceksin
Nefsi aşağılama gölgesi, yatılacak güzel bir yerdir. O, temizliğe ulaşmaya istidadı olana hoş bir uyku yeridir.
Bu gölgeyi bırakır da benlik tarafına gidersen, çabucak âsi olur azarsın, yolunu kaybedip gidersin.
Ben, varlığını o ihsan ve cömertlik sahibinden başkasına satmayana kul, köle olurum.
Bir adam, yokluğa erişir, kendisine yokluğu ziynet edinirse, o adamın, Muhammed (a.s.) gibi gölgesi olmaz.
Çünkü varlık, insanı adamakıllı sarhoş eder; aklını başından, utancını da gönlünden alır götürür.
Yok olmadıkça hiç kimsenin huzûra varmasına yol yoktur.
Yıldızlarımız gizlenmedikçe, bil ki can güneşi de gizlidir.
Topuzu kendine vur da benliğini darmadağın et! Çünkü bu ten gözü, kulağa tıkanmış pamuğa benzer.
Beşeriyet vasıflarından ölürsen hakikat sırları denizi, seni başının üstünde taşır.
Kendini, kendi vasıflarından arıt ki, asıl kendi sâf, pâk zatını göresin.
Allah’ı candan gönülden istiyorsan varlıktan yokluğa dön!
Kendisini kâmil sanan kişi, ululuk sahibi Allah’ın yolunda uçamaz.
Kendinden geçmeye çalış da hemencecik kendini bul; doğrusunu Allah, daha iyi bilir.
Allah’tan başka her şey fânidir. Mademki onun zatında fâni değilsin, varlık arama!
Âfetsiz, felâketsiz hiçbir köşe yoktur. Allah’ın halvet yerinden başka hiçbir yerde dinlenmek, rahata kavuşmak mümkün değildir.
Oğul kılıcı bırak da can siperini ele al! Bu padişahtan, ancak başsız olan başını kurtarır.
Sen yerden-yurttan, alımdan-satımdan geri durdun mu O, mekân âleminde de seninle beraberdir, Lâmekân âleminde de.
Allah, mülk ve saltanat sahibidir. Kendisine baş eğene, bu topraktan yaratılan dünya şöyle dursun, yüzlerce mülk, yüzlerce saltanat ihsan eder.
İki deme, iki bilme, iki çağırma. Kulu, efendisinde yok olmuş bil!
(I/518, 2200, 3010, 3202, 3210, 3416, II/109, 110, III/2942, 4516, IV/3346, 3347, V/490, 672, 1920, VI/0232, 731, 732, I/1843, 3460, II/0688, I/3213, IV/3218, I/3052, II/0591, 3170, III/0346, VI/0664, 3215)
12. BİLGİ VE İNSANIN HAKİKATİ
Toprağa mensup insan Hak’tan ilim öğrenmiş ve o bilgi ile yedinci kat göğe kadar bütün âlemi aydınlatmıştır.
Bilgi, Süleyman mülkünün hâtemidir; bütün âlem cesettir, ilim candır.
Soru da bilgiden doğar, cevap da; diken de toprakla sudan biter, gül de.
Sapıklık da bilgiden olur, doğru yolu buluş da; acı da rutubetten hâsıl olur, tatlı da.
(Sahibini) gönül ehli yapan ilim, insana fayda verir. Yalnız tene tesir eden, insana mal olmayan ilim, yükten ibarettir.
Hevâ ve heves uğrunda o bilgi yükünü taşıma ki, kendi içindeki ilim ambarını göresin.
Bu doğru, şu yanlış; bunları biliyorsun da kendin eğri misin, doğru musun (Ona) bir bak!
Bütün bilimlerin özü şudur: “Mahşer günü ben kimim, ne hale geleceğim ” sorusunu bilebilmek.
Din usûlünü öğrenmişsin, bilmişsin; ama bir de kendi mayana bak, onu tanı!
Kitaptan maksat içindeki bilgilerdir; ama dilersen sen onu yastık yapıp başının altına da koyabilirsin.
Bu, kılıcı çivi yerine kullanıp, zafer yerine mağlubiyeti kabul etmek, demektir.
Bazı âlimler, bilgilerin yüz binlerce türünü bilir de kendisini bilmez.
Nice âlimler vardır ki hakiki ilimden, hakiki irfandan nasipleri yoktur. Bu tür âlim ilim hâfızıdır, ama ilim sevgilisi değil.
Ey emin kişi, bilgide ne kadar ileri gidersen git onunla gaybı gören gözlerin açılmaz.
Kendine, aşkı ve bakışı öğret! (İşte) bu bilgi, taşa kazılan nakış gibidir.
Tutulmadan, kekelemeden yüzlerce kitap okusan, Allah takdir etmediyse aklında hiçbir şey kalmaz.
Fakat Allah’a lâyıkıyla kulluk edersen bir kitap bile okumadan, yeninden-yakandan duyulmadık bilgiler bulursun.
Bilgili adamın uykusu ibadetten üstündür. Hele insanı gafletten uyandıran bilgi olursa…
Bilgi, uçsuz, bucaksız ve kıyısız bir denizdir. Onu dileyense, denizlerde dalgıçlık edene benzer.
Bilgi isteyen kişinin ömrü, binlerce yıl olsa dahi yine araştırmaktan vazgeçmez; bir türlü doymaz.
Bilgi, Mü’minin kayıp malıdır; bu sebeple Mü’min kendi yitiğini bilir, anlar.
Topraktan biten güller yok olur gider; gönülde biten güller ise devamlıdır.(…)
Bizim öğrendiğimiz bu tatlı bilgiler, bil ki o gül bahçesinden bir-iki, bilemedin üç demetten ibarettir.
Gül bahçesinin kapısını kendimize kapatmışızdır da, onun için bu iki üç demete tutulup, kalmışız.
Yazıklar olsun ki, böyle bir bahçenin anahtarları ekmek-boğaz yüzünden elimizden düşüp gidiyor.
(I/1012, 1030, IV/3009, 3010, I/3447, 3451, III/2651, 2654, 2655, 2989, 2991, 2648, 3038, VI/261, 3194, 1931, 1932, 3878, 3881, 3882, 4507, 4650-4653)
13. BİRLİK VE BERABERLİK
Topluluktan bir an bile ayrılmak iyi bil ki şeytanın hilesinden ibarettir.
Sen dost ol da sayısız dost gör; fakat dost olmazsan dostsuz, yardımsız kala kalırsın.
Şeytan kurttur, sen de Yusuf’a benzersin. Ey temiz er, sakın Yakub’un eteğini bırakma!
Sürüden bir kuzu, yalnız başına bir yol tutup ayrıldı mı çoğu zaman bir kurt onu kapar, yer.
Sünneti ve topluluğu bırakan kişi, yırtıcı hayvanlarla dopdolu olan böyle bir yerde kendi kanını dökmez de ne yapar
Sünnet yoldur, topluluk da yoldaşa benzer. Yolsuz, yoldaşsız oldun mu bu daracık yerde helâk oldun gitti!
Din yolu, her âdi tabiatlının gideceği yol değildir. Bu yüzden de tehlikelerle doludur.
Kervandan ayrılıp yalnız yol almaya kalkışan eşeğe o yol, yüz kere daha uzar, o derece yorulur.
Duvarların yardımı olmasa evler, ambarlar nereden meydana gelirdi
Her duvar, birbirinden ayrı olsa tavan, havada nasıl olur da direksiz, dayaksız durur
Allah, her cinsi eş yaratmıştır. Sonuçlar da topluluktan meydana gelmiştir.
Sözün özü şudur: Topluluğa dost ol; (eğer bulamıyorsan) put yapan gibi taştan bile olsa, kendine bir arkadaş bul!
Çünkü kervan halkının çokluğu, yol kesenlerin belini kırar, mızraklarını köreltir.
Şeytan, birisini kerem sahiplerinden ayırırsa onu kimsiz, kimsesiz bir hale kor; o halde de bulunca başını yer, mahvedip gider.
(II/2166, VI/498-502, 508, 514, 519, 520, 523, II/2150, 2151, 2165)
14. CİNSLERİN BİRBİRİNİ ÇEKMESİ
Cinsiyetin acayip bir çekiciliği vardır... Nerede bir şeyi arayan varsa onu aratan ve çeken, aynı cinsten biridir.
İsa ve İdris (a.s.), meleklerle aynı cinstendiler; onun için gökyüzüne çıktılar.
Kâfirler ise, şeytanlarla aynı cinsten oldukları için ruhları, onların talebesi olmuştur.
Peygamberlerin cinsinden olan ruhlar, gölgeler gibi çekile çekile onların yanlarına giderler.
Haman’a meylin varsa Haman’dansın; Musa’ya meylin varsa Sübhan’dan!
Şunu bil ki güzel, güzeli cezbeder. “Temizler, temizler içindir” âyetini oku!
Âlemde her şey, bir şeyi cezbeder. Sıcak sıcağı çeker, soğuk soğuğu.
Aslı olmayan, aslı olmayanları çekmektedir; bâkiler de bâkilerden sarhoş olmakta.
Cehennem ehli olanlar, cehennem ehli olanları cezbeder. Nûra mensup olanlar, ancak nûra mensup olanları ister.
Koku satanların tablalarına bak. Her cinsi, kendi cinsinin yanına koyarlar.
Cinsleri kendi cinsleriyle karıştırır; bu uygunluktan bir güzellik, bir süs meydana getirirler.
İki kişi birbiriyle bağdaşıp uzlaştı mı, hiç şüphe yok, aralarında birleştikleri bir şey vardır.
Kuş (bile) ancak kendi cinsinden olan kuşlarla uçar. (Hâsılı) kendi cinsinden olmayanla sohbet etmek âdeta mezara girmektir.
(IV/2671, 2672, 2674, 2702, 2717, II/81-84, 280, 281, 2101, 2102)
15. CÖMERTLİK VE BAĞIŞ
Peygamber (a.s.) buyurmuştur ki: “Öğüt vermek üzere iki melek hoş bir sûrette şöyle nidâ ederler:
“Yarabbi, muhtaçlara ihtiyaçları olan şeyi verenleri doyur; verdikleri her dirheme karşılık yüz bin mükâfat ver!
Yarabbi, malını esirgeyenlere de ziyan içinde ziyandan başka bir şey verme!”
Allah uğruna ekmek verirsen sana ekmek verirler; Allah uğruna can verirsen sana da can bağışlarlar.
Dağıtmaktan dolayı elinde mal kalmazsa Hakk’ın inayeti, seni hiç ayaklar altında çiğnetir mi
Her ekin ekenin ambarı boşalır, ama tarlasında daha iyisi olur.
Fakat tohumu ambara kor, biriktirirse zaman geçtikçe bitler, fareler o tohumu yiyip bitirir.
Eğer inciler saçarsan incilerin yüz kat fazlalaşır...
Malını dağıtıp bağışlayan kişinin gönlüne o mal yerine yüzlerce dirilik gelir.
Allah tarlasına temiz tohumlar ekilsin de sonunda mahsul vermesin! Bunun imkânı yok.
(Yeri geldiğinde) düşmana bile bağış yapman iyidir. Çünkü ihsanla düşman bile dost olur.
Dost olmasa bile (hiç değilse) kini azalır. Zira ihsanda bulunmak, kine merhem olur.
Belâyı def etmenin çaresi, sitem etmek değildir. Bunun çaresi bağıştır, aftır, cömertliktir.
Peygamber “Sadaka belâyı def eder.” buyurdu. Ey yiğit kişi! Hastalığını sadakayla tedavi et!
(I/2223-2225, 2236, 2238-2240, IV/561, 1758, 1759, II/2147, 2148, VI/2590, 2591)
16. ÇALIŞMA VE TEVEKKÜL
Tevekkül (insana) rehberdir, ama sebebe (sarılmak) da Peygamber’in sünnetidir.
Peygamber yüksek sesle “Tevekkülle beraber devenin ayağını bağla” buyurdu.
“Kazanan Allah’ın sevgilisidir” işaretini dinle; tevekkülden dolayı “Teşebbüs hususunda tembel olma!” dedi.
Tevekkül ediyorsan çalışmak hususunda tevekkül et; kazan da sonra Allah’a dayan!
Çalışıp çabalamak kaderle cedelleşmek değildir; çünkü bunu da bize kader yükledi.
Padişah dedi ki: “İnsanın elde ettiği şey, zararsa çalışmamasından ileri gelmiştir, kârsa çalışıp çabalamasından.”
Halbuki takdir haktır; ama, kulun çalışması da hak. Kendine gel de koca şeytan gibi kör olma!
Peygamber de, rızık için “Kapısı bağlıdır, kapısında da kilit var” buyurmuştur.
O kilidin anahtarı bizim hareketimiz, gelip gitmemiz ve kazancımızdır.
(Şunu da bil ki) nur ve kemâli artıran lokma helâl kazançtan elde edilen lokmadır.
Birisi bir define buluverir, (başkası) ben de define istiyorum, dükkanla, alış-verişle ne işim var der.
Baht işi bu. Bedende kudret oldukça çalışıp kazanmak gerek.
Çalışıp kazanmak define bulmağa mani değil ya! Sen işten kalma da nasibinde varsa definede arkandan gelsin.
(I/0912-914, 947, 976, VI/403, 407, V/2385, 2386, I/1642, II/733-735)
17. ÇOCUK VE EĞİTİMİ
Çocuk, oyunla akıllanır; oynaya oynaya aklı başına gelir onun...
Çocuk, babası lütfedecek, kendisine kuş alacak ümidiyle, fakat hakikatte hüner sahibi olmak için mektebe gider.
Çocukları okula zorla gönderirsin. Çünkü onların gözleri henüz görmez, okulun faydalarını anlayamazlar;
Ama okulun, okumanın yararlarını anladılar mı koşa koşa giderler, içleri açılır, neşe duyarlar.
Çocukların okula istemeye istemeye gitmelerinin sebebi, çalışmalarına karşılık henüz hiçbir şey görmemiş, almamış olmalarıdır.
Fakat (öğrendiklerinin karşılığı olarak) ceplerine birkaç kuruş para konuldu mu, sevinçlerinden geceyi hırsızlar gibi uykusuz geçirirler.
Ne kötü öğrencidir o ki, hocasıyla cedelleşir, onunla kendisini bir görür.
Birisinin sözü güzelse dinleyicidendir. Öğretmenin heyecanı ve işe iyi sarılması, öğrencinin tesiriyledir.
Baba, oğlunu dövse ve oğlu ölse kan diyetini vermesi lâzımdır.
Çünkü onu kendi işi için dövmüştür; oğlunun babaya hizmeti vaciptir
Fakat çocuğu öğretmeni dövse de çocuk bu dayaktan ölse korkma, öğretmene bir şey olmaz.
Çünkü öğretmen, Allah’ın vekilidir, emin bir kişidir; her emin kişi hakkında da emir böyledir.
Öğrencinin öğretmene hizmeti farz değildir; bu yüzden de üstad ona kendi nefsi için bir ceza vermez.
Baba dövdüğü zaman kendi hizmeti için döver, bundan dolayı kan parasından kurtulamaz.
(VI/2255, I/2792, III/4585-4588, II/1578, VI/1656, 1516-1521)
18. DİNLEMEK VE KONUŞMAK
Dinle bu ney’i, nasıl anlatıyor. Ayrılıklardan nasıl şikâyet ediyor:
Söz söylemek için önce dinlemek gerekir...
Bu söz, can memesindeki süttür. Emen olmadıkça güzel akmaz.
Dinleyen susuz ve arayıcı olursa vaaz eden ölü bile olsa söyler.
Kulakta, gözde Hakk’ın mührü var, işitemiyor; yoksa örtülerin arkasında nice suretler, nice sesler var!
Kulak, gerçeği anlayabilirse, göz kesilir. Yoksa söz kulakta kalır, gönle kadar inemez.
Şu baş kulağını alaya, yalana, dolana kapat da apaydın can şehrini bir gör!
Bir müddet dudaksız, kulaksız ol da sonra dudak gibi tatlı şeylere eş ol!
Şeker gibi söz söylemek istersen sabret, haris olma!..
Basiretli kişinin önünde susmak, sana fayda verir “Kur’ân okunurken susun, dinleyin” emri, bu yüzden gelmiştir.
Söz söylemede yücelik aramayın! Dinlemek, söylemekten yeğdir.
İnsan, kulağıyla gelişir; duya duya canlanır. Hayvansa boğazıyla, yemekle-içmekle gelişir.
Kulağın varsa kendi kulağınla dinle, duy! Niçin sersemlerin kulağına kapılıyorsun
Ey dil, sen de hem bitmez tükenmez bir hazinesin; hem dermanı olmayan bir dertsin!
Bu dil çakmak taşıyla, çakmak demiri gibidir. Dilden çıkansa ateşe benzer.
Bir söz bir âlemi yıkar, ölmüş tilkileri aslan eder.
Bil ki ağızdan bir kere çıkan söz, yaydan fırlayan ok gibidir.
Oğul, o ok, gittiği yerden dönmez; seli baştan bağlamak gerek.
Sûkut denizdir, söylemek ırmağa benzer. Deniz seni aramakta iken, sen ırmağı arama!
Gönüldeki söz, gönlü özleştirir, geliştirir. Susmakla can, yüzlerce gelişmeye nâil olur.
Söz dile geldi mi öz harcanır gider. Az harca da güzelim öz, elde kalsın.
Az söyleyen adamda derin bir düşünce vardır. Kabuğa benzeyen söz arttı mı, iç yok olur.
Güzelim, sonunda değil mi ki çenemiz bağlanacak, çenemi az oynatmamız daha doğru.
(I/1, 1627, 2378, 2379, II/679, 862, III/101, V/2148, I/1600, IV/2072, 3316, VI/291, 3343, I/1702, 1593, 1597, 1658, 1659, IV/2062, V/1175-1177, VI/0445)
19. DOĞRULUK VE İHLÂS
Hakk’ın doğruluk makamında oturanların, orasını yurt edinenlerin derecesi; arştan da yücedir, kürsüden de.
Her cüz’ünü doğrulara uyup doğrult. Ey doğru yola giden, o eşikten başını alma!
Ok gibi doğru ol da yaydan kurtul! Çünkü her doğru okun yaydan fırlayacağına şüphe yok.
Teraziyi, terazi doğrulttuğu gibi, terazinin değerini azaltan da yine terazidir.
Gönül, yalan sözden istirahat bulmaz. Suyla yağ karışık olursa çırağ aydınlık vermez.
Doğru söz kalbe rahatlık verir. Doğru sözler, gönül tuzağının taneleridir.
Allah, “Ey eğri adam, kulağını, kuyruğunu sallama. Doğrulara, doğrulukları fayda verir” dedi.
Musa’nın doğruluğu, sopaya ve dağa tesir eti, hattâ azametli denize bile dokundu.
Muhammed (a.s.)’ın doğruluğu da ayın yüzüne tesir etti. Hattâ parlak güneşin bile yolunu vurdu.
Doğruluk, can vermektir. Kendinize gelin de bu hususta ileri geçin. Kur’ân’dan “Erler vardır ki Allah’la ettikleri ahdi bozmadılar, ahitlerine doğrulukla sarıldılar” âyetini okuyun!
Doğruların güzel yüzlerindeki nur, bedenleri yok olsa da kıyamet gününe kadar kalır.
Senin tesbihin su ve topraktan bir buhardır; (ama) kalpteki ihlâs (ile verilen) nefes, cennet kuşu olur.
Hikâye
Kulluktaki ihlâsı Ali’den öğren, Allah aslanını hilelerden arınmış bil.
(Ali) savaşta bir yiğidi altetti, hemen kılıcını çekip üstüne saldırdı.
O kişi, her peygamberin, her velinin öğündüğü Ali’nin yüzüne tükürdü.
Öyle bir yüze tükürdü ki ay, secde yerinde o yüze secde eder.
Ali, derhal kılıcı elinden attı, onunla savaşmaktan vazgeçti.
O savaşçı er, bu işe, bu yersiz af ve merhamete şaşırıp kaldı.
Dedi ki: “Bana keskin kılıcını kaldırmıştın, neden kılıcı indirdin ve beni bıraktın ”
Ne gördün ki bu derece kızgınken kızgınlığın yatıştı; böyle bir şimşek çaktı, sonra sönüverdi
Ali dedi ki: “Ben kılıcı Allah için vuruyorum. Hakk’ın kuluyum, ten memuru değil.
Benim sakınmamda ancak Allah içindir, vermem de... Tamamıyla Hakk’a aitim, başkasına değil.
Sen, benim yüzüme tükürünce nefsim kabardı, hiddet ettim, huyum harap, berbat bir hale geldi.
Öyle bir hale geldim ki o anda savaşımın yarısı Allah içindi, yarısı nefsim için. (Halbuki) Allah işinde ortaklık olmaz.
Kafir bu sözü işitti, gönlünde öyle bir nur zuhur etti ki zünnarını kesti.
Ben, cefa tohumunu ekmiştim, seni başka türlü sanıyordum.
Halbuki sen tek huylu bir teraziymişsin, hatta her terazinin oku senmişsin.
Meğer sen benim soyum sopummuşsun; meğer çırağımın, dinimin aydınlığı senmişsin!
Ben o görür göz arayan çırağın kulu, kölesiyim ki senin çırağın da ondan nurlanmış, aydınlanmıştır.
“Bana kelime-i şahadeti söyle, ben de söyleyeyim ki seni zamanın en yücesi gördüm” dedi.
Onunla beraber akrabasından, kavminden elli kişiye yakın kimse de âşıkçasına dine yüz tuttular ve Müslüman oldular.
(I/3499, II/0121, I/1385, II/0122, 2735, 2736, III/740, V/2775, 2776, 3820, VI/4715, I/0866, Hikâye: I/3721-3727, 3729, 3787, 3805, 3976, 3977, 3980-3984, 3986, 3987)
20. DUA VE YAKARIŞ
Yüce Allah, üstünlük bakımından gözyaşını, şehitlerin kanlarıyla bir tutmadadır.
Kimin gönlü illetlerden arınmışsa onun duası, ululuk sahibi Allah’a kadar varır, makbul olur.
Eğer duada güzel bir nefese sahip değilsen yürü, özü sözü doğru kardeşlerden dua iste!
Dertsiz dua soğuktur, bir işe yaramaz. Dertli dua ve niyaz, gönülden, aşktan gelir.
Dua ederken O’na kırık bir gönülle el kaldır. Çünkü Allah’ın merhamet ve ihsanı, gönlü kırık kişiye doğru uçar.
Rahmetler saçan dua kapısını kim vurdu da ona yüzlerce baharla icabet edilmedi
Allah, yalvarıp yakaranlara ihsanda bulundu mu onlara ihsan ettiği şeylerle beraber, uzun da bir ömür bağışlar.
Allah, ne alırsa onun karşılığını verir. Veliler bu sebeple O’na itiraz etmezler.
Bağını mı yaktı Sana bir bağ dolusu üzüm ihsan eder; yas içinde neşe verir.
O, elsiz çolağa el verir. Gamlara maden olan kişiye neşeli, sarhoş bir gönül bağışlar.
Allah bize yardım etmek dilerse, bize yalvarmak ve münacatta bulunmak meylini verir.
O’nun için ağlayan göz ne mübarektir! Onun aşkıyla yanıp kavrulan yürek ne mukaddestir!
Her ağlamanın sonu gülmektir. Sonunu gören adam mübarek bir kuldur.
Akarsu nerdeyse orası yeşerir; nerde gözyaşı dökülürse oraya rahmet nazil olur.
Yusuf değilsen bari Yakub ol; onun gibi matlûbuna erişmek için ağla!
O elbiseyi elde etmek istersen cesedindeki göz çocuğunu ağlat!
Nerede bir dert varsa deva, oraya gider; neresi alçaksa, su oraya akar.
Bulut ağlamadıkça yeşillik nasıl güler Çocuk ağlamadıkça süt nasıl coşar
Gülmeler, ağlamalarda gizlidir. Ey sâf ve temiz kişi! Defineyi yıkık yerlerde ara!
Kardeş, duadan ayrılma! Kabul edilmiş, edilmemiş, bununla bir işin yok senin
Hikâye: Yılan Çalan Hırsız
Hırsızın biri, bir yılan oynatıcının yılanını çaldı. Aptallığından onu ganimet saymaktaydı.
Yılan da, hırsızı soktu, inleterek öldürdü. Yılancı ise, yılanın zehirlemesinden kurtulmuş oldu.
Yılancı, o ölü adamı görüp tanıdı; “Onu benim yılanım öldürdü, canından etti.
Hırsızı bulayım da yılanımı ondan alayım, diye dua edip duruyordum. Gönlüm, yılanımı bulmayı istiyordu.
Allah’a şükürler olsun ki, o dua kabul edilmedi. Ben, duamın kabul edilmeyişini ziyan sandım ama, bana faydaymış” dedi.
Nice dualar da vardır ki, helâk olmanın ve ziyanın tâ kendisidir. (Kusurlardan) münezzeh olan Allah, kereminden dolayı onları kabul etmez.
(V/1619, III/2305, 179, 204, V/493, VI/4239, 3164, III/1872-1874, I/817-820, 1904, II/444, 1939, V/134, VI/1586, 2344, Hikâye: II/135-140)
21. EDEP
Allah’tan edebe muvaffak olmayı dileyelim. Edebi olmayan kimse Hakk’ın lütfundan mahrumdur.
Edebi olmayan yalnız kendine kötülük etmiş olmaz. Belki bütün dünyayı ateşe vermiş olur.
Kederden, karanlıklardan (başına) her ne gelirse (bil ki) küstahlık ve pervâsızlıktandır.
Bu felek, edebinden dolayı nûra gark olmuştur; melekler de edepleri sebebiyle pâk ve masum olmuşlardır.
Güneşin tutulması, küstahlığı yüzündendir. Bir melek olan Şeytan da yine küstahlık yüzünden kapıdan sürülmüştür.
Şeytan, (Allah’a) “beni sen azdırdın” dedi; o alçak ifrit, kendi yaptığını gizledi.
Adem (a.s.) ise “nefsimize zulmettik” dedi; o bizim gibi Hakk’ın fiilinden gafil değildi;
Günah işlediği halde edebe riayet ederek (suçu) Allah’a isnat etmedi, Allah’ın halkettiğini gizledi. O suçu kendine atfettiğinden ihsana nâil oldu.
Hz. Adem, tövbe ettikten sonra Allah, “Ey Âdem! O suçu o mihnetleri, sende ben yaratmadım mı
O benim takdirim, benim kazam değil miydi; özür getirirken niye onu gizledin ” dedi.
Adem (a.s.) “Korktum, edebi terk edemedim” deyince Allah, “İşte ben de onun için seni kayırdım” dedi.
Edebden, terbiyeden kaçanlar, erliğin yüz suyunu da dökerler, erlerin yüz suyunu da.
Ey Müslüman, edep nedir diye arar sorarsan bil ki; edep, ancak her edepsizin edepsizliğine sabır ve tahammül etmektir.
(I/78, 79, 89, 91, 92, 1488, 1489, 1490-1493, III/4018, IV/771)
22. ERKEK VE KADIN
Ey yiğit kişi! Erkeklerin kadınlara üstünlüğü kuvvet, kazanç ve mal-mülk bakımından değildir.
Öyle olsaydı, aslan ve fil daha kuvvetli olduklarından dolayı insandan daha üstün, daha yüce olurdu.
Erkeklerin kadınlardan üstün olması erkeğin, kadına nazaran daha çok işin sonunu görebilmesindendir.
Erkek de, işin sonunu tahmin edip göremezse, bu becerisi olanlara karşı kadın gibi noksan sayılır.
İnsan, yiğitlikte Zaloğlu Rüstem bile olsa, Hamza’dan bile cesur olsa yine de hükmetme hususunda karısının esiridir.
Görünüşte su, ateşten üstündür ...
Fakat ikisinin arasına bir tencere (sevgi) girdi mi ateş o suyu kaynatır, buharlaştırır, yok eder.
Görünüşte su nasıl ateşten üstünse sen de kadından üstünsün; fakat hakikatte ona mağlupsun, onu istemektesin.
Kadınlar, akıllı erkeklere karşı galip gelirler, fakat cahil kişiler kadınları mağlup ederler.
Bu tür cahiller, sert ve kaba olan insanlardır.
Bunlarda acıma, lütfetme, sevme duygusu azdır; çünkü yaratılışlarında hayvanlık duygusu üstündür.
Sevgi ve acıma insanlık özelliğidir, hiddet ve şehvet ise hayvanlık.
Kadın, Hak nurudur, sevgili değil; sanki yaratıcıdır (doğurgan), yaratılmış değil!
(IV/1618-1621, I/2427, 2429-2431, Başlık, s. 195, 2434-2437)
23. ESNAF VE MÜŞTERİ
Bir sahâbi, Peygamber’e “Ben alışverişte daima aldanıyorum.
Bir şey satan, yahut alan kişinin hilesi sanki sihir gelip benim yolumu kesiyor” dedi.
Peygamber (a.s.) buyurdu ki: “Alışverişte aldanmaktan korkuyorsan, alacağın şeyi üç gün muhayyer olarak al!”
Birisi dükkâna gelir, mallara bakar; fakat bakmakla alıcı olmaz ki!..
Bu kaça, şu kaça, diye sorar, dolaşır. Fakat vakit geçirmek, içinden de gülüp eğlenmek için.
Usancından gelir, senden kumaş ister. Fakat ne müşteridir, ne de kumaş arar.
Kumaşı yüz kere görür, yüz kere geri verir.
Nerde müşterinin gelişi, alışverişi, nerde bir serserinin alayı, gönül eğleyişi
Cebinde bir habbe bile yoktur. Ancak gevezelik eder, yoksa nerden cüppe alacak
Müşteri, gevşek ve soğuk bile olsa yine de sen onu çağır. Çünkü böyle emredilmiştir.
(Fakat) dolandırıcıdan da müşteri olmaz. Müşteri gibi görünse bile bu, hileden, düzenden ibarettir.
Ey gönül! Parasını almak için müşteri mi istiyorsun Allah’tan daha iyi müşteri mi var
Malından pis dağarcığı alır, sana kendinden ışıklanan bir gönül nuru verir.
Hakikatle yok olan şu buz kesmiş bedeni alır, vehmimize sığmaz bir saltanat ihsan eder.
Sevdalarla, dertlerle dolu âh’ı alır, her âh’ına karşılık yüzlerce kârlı mevki lütfeder.
Gel de hemen şu eşi olmayan, alışverişi durmayan pazarda eskileri sat, hazır ve elde olan beyliği al!
(III/3494-3496, VI/832-837, 843, II/2703, VI/879-881, 883, 885)
24. EVLİLİK
Nikâh, “Lâhavle” okumaya benzer; oku, yani bir kadın nikâhla da şehvet, seni belâya düşürmesin.
Madem ki yemeye-içmeye hırsın var, çabucak evlen; yoksa bil ki kedi gelir, yağlı kuyruğu kapar (şehvete kul olur gidersin).
Sıçrayan eşeğin (nefsin, şehvetin) sırtına taş yükünü vur; o kaçmadan, sıçramadan önce sırtına yükü yükle!
Eşlerin birbirine benzemesi lâzım. Ayakkabı ve mestin çiftlerine bir bak!
Ayakkabının bir teki ayağa biraz dar gelirse ikisi de işe yaramaz.
Kapı kanadının biri küçük, diğeri büyük olur mu Ormandaki aslana kurdun eş olduğunu hiç gördün mü
Bir kadının kocasını, yahut bir kocanın karısını alıp bir yere götürsen eşi de koşa koşa mutlaka onun yanına gelir.
Bu yapılan işleri de eserleriyle çift yarattık. Bir amelde bulundun mu mutlaka eşi de zuhur eder.
Birisi gelip bir kadının kocasını esir ederek götürse karısı, kocasını araya araya çıkagelir.
Nikâhta iki kişinin de birbirine denk olması lâzım. Yoksa iş bozulur, geçim kalmaz.
Niceleri kadın alarak Kârun gibi zengin oldu; niceleri de kadın yüzünden borçlandı gitti.
Hikâye
Kadının biri kocasına dedi ki: “Ey adamlığı bir adımda aşan!
Bana hiç bakmıyorsun, neden Ne vakte dek bu horlukta kalacağım ”
Kocası dedi ki: “Boğazına bakıyorum; çıplağım ama elim ayağım var, çalışıp çabalıyorum.
Güzelim, ere kadının boğazına ve elbisesine bakmak farzdır. Ben ikisine de bakıyorum. Bu hususlarda eksiğin, gediğin yok.”
Kadın, gömleğinin yerini gösterdi. Pek kaba ve kirliydi.
Dedi ki: “Kabalığından bedenimi yiyor. Kimse kimseye bu çeşit elbise verir mi ”
Kocası: “Ey kadın” dedi, “sana bir sorum var. Ben yoksul bir adamım, elimden ancak bu geliyor.
Doğru, bu çok kaba, çok çirkin, fakat ey düşünceli kadın, bir düşün!
Bu mu daha kötü, yoksa boşanmak mı Bu mu sana daha kötü geliyor, yoksa ayrılık mı ”
Ey kınayıp duran kişi! Belâ, yoksulluk, eziyet ve minnet de böyledir işte.
Şüphe yok ki hevâ ve hevesi terk etmek acıdır, ama Allah’tan uzak olma acılığından elbette daha iyidir.
(V/1375-1377, I/2309-2311, III/2873-2875, IV/197, VI/3689, Hikâye: VI/1758-1768)
26. GÖNÜL
Gözünün nurunun nuru, gönül nurudur. Göz nuru, gönüllerin nurundan meydana gelir.
Gönül nurunun nuru da, akıl ve duygu nurundan olmayan, onlardan ayrı bulunan Hak nurudur.
Gönül aynası saf ve pak bir hale gelince (onda) sudan, topraktan hariç suretler görürsün.
Nakşı da müşahede edersin, nakkaşı da; devlet yaygısını da, onu döşeyeni de.
Senin aynan niçin sır vermiyor biliyor musun Üzerindeki pas duruyor da ondan.
Demir cilâlanır, yüzünü güzelleştirir; bu şekilde sûretler onda görülebilir.
O gönül güzelliği, baki güzelliktir. O güzellik devleti, âb-ı hayata sâkidir.
Gönül olmasa ten, konuşmayı ne bilir Gönül aramasa ten araştırmadan ne anlar
Ey dostlar! Gönül, eminliktir, huzur yeridir. Pınar ve gül bahçeleri içinde gül bahçeleri vardır.
Mala, mevkiye âşık olan gönül, ya bu toprağa zebundur, ya kara suya!
Bağlar, bahçeler, yeşillikler gönüldedir... Dışarıdakiyse akarsuya vuran akislere benzer.
Topraktan yaratılan beden kabadır, karadır; ama cilâ kabul eder, onu cilâla!
Topraktan biten güller, mahvolur gider. Gönülden biten güller ise kalıcıdır ve ne hoştur!
(I/1126, 1127, II/72, 73, I/34, IV/2472, II/716, 837, III/0515, 2267, IV/1363, 2473, VI/4650)
27. GÖNÜL EHLİ
Gönül ehlinin ilimleri, kendilerini taşır. Ten ehlinin ilimleriyse kendilerine yüktür.
Gönüllerini cilâlamış olanlar; renkten, kokudan kurtulmuşlardır. Her nefeste zahmetsizce bir güzellik görürler.
Onlar, ilmin kabuğundaki nakşı bırakmışlar, ayne’l-yakîn bayrağını kaldırmışlardır.
Lütuf ve merhamet sahibi olan Hakk’ın kulları, işleri düzeltmekte (ve yoluna koymakta) O’nun huyuna sahiptirler.
Onlar şiddet zamanı, sıkıntı vakti, mahlûkata acırlar; rüşvet almaksızın yardımda bulunurlar.
Herkes, gönlünün aydınlığı ve cilâsı nispetinde gaybı idrâk eder.
Kim, gönlünü daha fazla cilâladıysa daha ziyâde görür. Ona daha fazla sûretler görünür!
Gönlü uyanık olanın, baş gözü uyusa bile gönlünde yüzlerce göz açılır.
Gönül sahibi, altı yüzlü aynadır; Allah altı cihette o aynadan nazar eder durur.
Yüce Allah: “Ben yere, göğe; hatta arşa bile sığmam. Ey aziz, bundan emin ol!
Fakat şaşılacak şeydir ki, inanan kişinin kalbine sığarım. Beni ararsan inanan gönüllerde ara” buyurdu.
Müminin kalbi, adalet sahibi olan ve kendisinden yardım dilenen Hakk’ın elindedir, O’nun iki parmağı arasındadır.
Yüce Allah, “Biz gönle bakarız, su ve topraktan ibaret olan sûrete değil” buyuruyor.
(I/3446, 3492, 3493, III/2222, 2230, IV/2909, 2910, III/1223, V/0874, I/2654, 2655, III/4259, 2244)
28. HAKK’I VE HAKİKATİ ARAMA
Susuzlar âlemde su ararlar, fakat su da cihanda susuzları arar durur.
Bu yolda uğraş, çabala; son nefese kadar bir an bile boş durma!
Olabilir ki son nefeste bir dem inâyete erişirsin. O inâyet de seni sırdaş eder.
Topal olsan, sakat olsan bile, uyuklar gibi, hattâ edepsizcesine de olsa ona doğru kımıldan, onu ara!
Hor musun, zayıf mı Buna bakma da ey kadri yüce kişi, himmetine, gayretine bak!
Dudak kuruluğu, suyu haber verir. Bu eziyet, bu susuzluk, muhakkak suya ulaşacağına delâlet eder.
İbret almayı, uyanmayı, Allah’tan dile; kitaptan, sözden, harften, dudaktan değil!
Hac zamanı gelince Kâbe’yi ziyaret etmeye niyetlen. Oraya vardın mı Mekke’yi de görürsün.
Miraç’tan maksat dostu görmekti. Bu arada Arş da görüldü, melekler de.
Âşıklar muratsız kaldılar da Allah’tan haber aldılar.
Bu aramak yok mu, kutlu bir iştir. Hak yolundaki bu istek, engelleri kaldırır.
Bu istek, dileklerinin anahtarıdır. Bu istek, senin ordundur, bayraklarının yardımcısıdır.
Oğul, kimi (Hakk’ı) arayıcı görürsen ona dost ol, önünde baş eğ!
(I/1740, 1822, 1823, III/980, 1438, 1441, 3271, II/2225, 2226, III/4466, 1442, 1443, 1446)
29. HALİFELER VE SAHABE
Hz. Muhammed’in gözü Ebubekir’e değince o bir tasdik yüzünden “Sıddîk” olmuştur.
Ebubekir de, tevfike mazhar oldu da öyle bir padişahın musâhibi oldu, öyle bir padişahı candan tasdik etti.
Mustafa (a.s.), bunun için şöyle dedi: “Ey sırları arayan! Diri olan bir ölü görmek istersen (…),
Tertemiz Ebubekir’i gör ki o, doğruluğu yüzünden mahşere varmış, haşrolmuş kişilerin ulusudur.
Bu âlemde Ebubekir Sıddık’a bak da haşri daha iyi tasdik et!”
Bu âlemde Ömer’in adı puta tapandı halbuki, ta “Elest” te onun ismi “Mümin”di
Ömer’in peygambere kastediş suçu, onu tâ kabul kapısına kadar çekip götürmedi mi
Ömer o maşuka âşık oldu da gönül gibi, hakla batılı ayırt etti.
Hz. Osman, o apaçık görüşün tâ kendisi olunca feyizli bir nura kavuştu; Zinnûreyn oldu.
Ey Aliyyü’l-Mürtezâ, ey kötü kazâ ve kaderden sonra güzel kazâ ve kader, sırrı aç;
Madem ki sen ilim şehrine kapısın, madem ki sen bilim güneşine şûlesin;
Ey rahmet kapısı, ey eşi, benzeri olmayan Hak dergâhı, ebede kadar açık kal!
Peygamber “Sahabem, yıldızlar gibi yola gidenlere ışık, şeytanlara ise taştır;
(…) onlar benimle ve benim huyumla doludur” buyurdu.
(I/2688, II/0922, VI/742, 748, 749, I/1241, 3832, II/923, 924, I/3757, 3763, 3765, 3656, V/67)
30. HASET
Hak erlerinin ayakları altında toprak ol. Bizim gibi sen de hasedin başına toprak saç!
Hasetten burun koparan kişi, kendisini kulaksız ve burunsuz bırakır.
Şeytan da aşağı olmadan arlandı, bunu ayıp telâkki etti de, kendisini yüzlerce kötülüğe düşürdü.
Hasedinden yücelmek istedi. Fakat yücelik nerde Kanlara bulanıp kaldı.
Ebu Cehil, Muhammed (a.s.)’a uymaya utandı; hasedinden kendisini yüceltmeye, ondan yüksek olmaya çalıştı.
Adı Ebu’l-Hakem’di, Ebû Cehil oldu. Nice ehliyetli kişiler vardır ki, haset yüzünden ehliyetsiz olup kalmışlardır!
Hasetten Mısır’daki Yûsuf’un başına neler geldi Bu haset, pusuya yatmış büyük bir kurttur.
Kendine gel, kendine! Padişahlara hasede kalkışma. Terk et hasedi; yoksa âlemde sen de bir İblis olursun.
Kâfirler, şeytanlarla aynı cinstendirler. Canları, şeytanların çırağı olmuştur.
Onların kötü huylarından en ehemmiyetsizi hasettir. Hani İblisin boynunu vuran haset!
Tavus kuşu gibi kanadına bakma; ayağını gör ki, kötü göz sana bir pusu kurmasın.
Dağ bile kötülerin nazarıyla yerinden oynar. Kur’ân’da “Gözleriyle seni yerinden oynatacaklardı” âyetini oku.
Mizaç ve tabiatı bozuk ve hasta olan kişi, kimsenin iyi olmamasını ister.
(I/436, 439, II/806-809, 1407, 3429, IV/2674, 2676, V/498, 499, 1172)
31. HIRS VE TAMAH
Ey oğul; bağı çöz, özgür ol! Ne zamana kadar altın ve gümüşün esiri olacaksın
Denizi bir testiye döksen ne alır Ancak bir günlük kısmetini.
Harislerin göz testisi dolmadı. Sedef, kanaatkar olduğundan inci ile doldu.
Hırs kulağa bir şey duyurmaz, kin gözü kapatır, adama bir şey anlatmaz.
İste ama, ölçülü iste; bir otun, bir dağı çekmeğe kudreti yoktur.
Hakk’ın rahmetinden uzak olan, sultan bile olsa gözü açtır.
Hırs yüzünden âkıbeti görmemek, kendi gönlüne, kendi aklına gülmektir.
Tamah, kulağa bir şey duyurmaz. Garez, gözü kapar; insana bir şey anlatmaz.
Ey oğul! Hırslı olanlar mahrum kalırlar. Hırslı insanlar gibi hızlı hızlı koşma; yavaş yürü!
Hırs kördür; halkın ayıbını inceden inceye görür, bucak bucak dolaşır söyler.
Senin hırsın, bu dünyada ateşe benzer. Her alevi, yüzlerce ağız açmıştır.
Hırs ve hasetten ibaret olan şu bağı çöz. Ebu Leheb’in karısının boynundaki hurma ipini düşün.
Şeytan, nasıl kendisini taşlanmış bir hale getirmişse hırs da onun gibi seni kör etmiş, her şeyden mahrum bırakmıştır.
Kanaâtten hiç kimse ölmedi; hırsla da hiç kimse padişah olmadı.
Hırs, insanı kör eder, ahmak yapar, bilgisiz bir hale sokar; ölümü de kolaylaştırır.
Tamahkâr, tamahı yüzünden zenginin ayıbını görmez. Tamahlar bütün gönülleri kaplar.
Gözün, aklın ve kulağın saf olmasını istiyorsan tamah perdelerini yırt!
Çünkü sûfiyi yoldan çıkaran tamahtır. Yoldan çıkarır da sûfinin hali mahvolur ve o, ziyan içinde kalakalır.
Yemeğe, zevk ve semâa tamah ediş, hakikate akıl erdirmesine mani olur.
Ayna bir şeye tamah etseydi, bizim gibi münafık olur, her şeyi olduğu gibi göstermezdi.
Terazinin mala tamahı olsaydı, tarttığını nasıl doğru tartardı
Kimde tamah varsa, dili tutuk bir hale gelir. Nasıl olur da tamahla göz ve gönül aydınlanır, buna imkân var mı hiç
Tamahkâr adamın gözünün önünde makam ve altın hayâli, gözdeki kıl gibidir.
Tamah, huyu fitne olan bir hırsızdır; hayâl gibi her an bir sûrete bürünür.
Onun hilesini Allah’tan başkası bilemez. Allah’a sığın da o alçaktan kurtul!
Fakat tamahı bağladın mı Hakk’ın nurlarına dalarsın. Mustafa (a.s.), bunun için “Tamaha düşenin nefsi alçalır” demiştir.
(I/19-21, III/66, I/140, II/0588, 1547, III/66, 595, 2629, IV/0249, V/0764, 1468, 2398, 2823, I/2350, II/569-573, 579, 580, VI/476, 477, V/3631)
32. HOŞGÖRÜ, MERHAMET VE ŞEFKAT
Sevgi ve acıma insanlık vasfıdır; hiddet ve şehvetse hayvanlık vasfı.
Ağlamak istersen gözyaşı dökenlere acı. Merhamete nâil olmak istersen zayıflara merhamet et.
(Zira) er kişinin avı, merhamettir.(...)
Biz, Hakk’a küfrân-ı nimette bulunmuş olsalar dahi kâfirlere de acırız.
Hattâ halk, onları taşlıyor diye köpeklere bile acırız.
Ben, beni ısıran köpeğe de dua eder; “Yarabbi sen onu bu huyundan vazgeçir,
Adamları ısırmasın da halkın taşını, topacını yemesin” derim.
Lütuf ve merhamet sahibi olan Allah’ın kulları, işleri düzeltmekte O’nun huyuna sahiptirler.
Onlar şiddet zamanı, sıkıntı vakti, rüşvet almaksızın mahlûkata acırlar, yardımda bulunurlar.
Allah’ın merhameti, insanın merhametine benzemez. Çünkü insanın acımasında bir dert, bir elem vardır.
Mahlûkun acıması elemle karışıktır. Allah’ın rahmetiyse dertten de paktır elemden de.
Böbürlenerek başlar kıran kişiye ne Allah’ın merhameti nasip olur, ne halkın!
Kendine yapılmasını istediğin şeyi âleme yap, ister eziyet olsun, ister zarar.
(I/2436, 822, II/1938, III/1800-1803, 2222, 2223, 3632, 3633, IV/1858, VI/4528)
33. İBADETLER
“Ben, insanları ve cinleri ancak bana ibadet etsinler diye yarattım” âyeti, âlemin yaratılmasındaki maksadın, ibadetten başka bir şey olmadığını (göstermektedir).
Bil ki tanıklar için tezkiye lâzımdır! Senin dâvanı kabul etmek, tanığı tezkiyeye bağlıdır.
Bu namaz, oruç ve cihad inanışa şahitlik etmektedir.
Kul, günde beş kere “namaza gel, feryat et!” diye davet edilir.
Müezzinin “Haydi felâha” demesi yok mu O felâh, bu ağlayış, bu sızlayıştır.
Hakk’ın huzurunda, gözyaşı dökerek ayakta durmak, kıyamet gününde kabirden kalkıp mahşer yerinde dikilmeye benzer.
Allah “Secde et de yaklaş” buyurdu. Bedenlerimizin secde etmesi, canlarımızın O’na yaklaşmasına sebeptir.
Namaz yumurtasından civcivi çıkar; yerden tane toplayan yordamsız kuş gibi yere baş koyup durma!
Allah mülk ve saltanat sahibidir. Kendisine baş eğene, bu topraktan yaratılan dünya şöyle dursun, yüzlerce mülk, yüzlerce saltanat ihsan eder.
Melek gibi Allah’ı tespih etmeyi kendine gıda yap da onlar gibi ezadan kurtul!
Oruca sarıl, sabret; orucu terk etme, her an Hak’tan rızkını bekle!
Açlık sıkıntısı, hem lâtiflik, hem hafif bir hale gelme, hem de Allah’a yalvarıp ibadette bulunma bakımından diğer illetlerden elbette daha iyidir.
Cihad ve oruç güçtür, çetindir. Fakat bu güçlük ve çetinlik, Allah’ın, kulu kendinden uzaklaştırmasından daha iyidir.
Mal, sadakayla kat’iyen azalmaz. Hayırlarda bulunmak malı yok etmez, kaybolmaktan kurtarır.
Altın, zekât vermekle coşar, fazlalaşır. İnsanı kötülükten, fenalıktan kurtaran da namazdır.
Zekât verilmeyince yağmur (yüklü) bulut gelmez, zinadan dolayı da etrafa veba yayılır.
Yoksullara bağışta bulundun, zekât verdin, elinle bir hayır yaptın mı, bu iyilikler öbür dünyada ağaçlık, çayırlık, çimenlik olur.
Hac, Allah evini ziyarettir, ev sahibini ziyaretse erlik damarıdır.
Kâbe O’nun lütuf ve ihsan evidir; benim vücudum ise onun sır evi.
İhsan ve lütuflar sahibi Allah, bir gün; “ey benim hastam, ey benim mihnetime uğrayan kul, nasılsın ” derse hiç zahmet ve eziyet kalır mı
Peygamber buyurdu ki: “Bu yol için amelden daha vefalı bir arkadaş, bir yoldaş yoktur.”
Kör gibi elini at, Hakk’ın ipine yapış. Onun emrinden ve yasaklarından başka bir şeyin etrafından dönüp dolaşma!
İbadet edenlerdeki doğruluk, takvâ ve yakîn rengi, ebediyen bâkidir.
İbadetlerin netice vermesi için zevk; tohumun ağaç olması için iç gerek!
(III/2988, V/0252, 183, 1599, 1600, III/2148, IV/0011, III/2175, VI/0664, V/0298, 1749, 2830, VI/1769, 3573, 3574, I/88, III/3460, IV/0015, II/2245, VI/1770, V/1051, VI/3492, 4712, II/3396)
34. İDARECİLER VE HALK
Padişahların huyu halka da tesir eder...
Padişah bir havuza benzer, halkı da borular gibi bil. Su, bu borulardan akar.
Eğer havuzdaki su tuzlu ve pis olursa her borudan aynı su akar.
Çünkü her boru bu havuza bağlıdır. Sen bu sözün mânâsına iyice dal; adamakıllı dikkat et, düşün!
Her buyruk sahibinin, insanları yönetirken Hakk’ın buyruğunu gözetmesi gerekir.
Padişahın da, Hakk’ın huyuyla huylanması gerekir. (Çünkü) Allah’ın rahmeti, gazabından daha fazladır.
Hakikî olmayan padişahlığı ne el bil, ne yen!
(Ey dünyalık padişah!) senin taht dediğin şey, tahtadan yapılmış bir tuzaktır. Oturduğun yeri baş köşe sanmışsın, ama hâlâ kapıda kalakalmışsın.
Sen daha kendi sakalına hüküm geçiremiyor, ona bile padişahlık edemiyorsun; artık nasıl olur da iyiye, kötüye padişahlık yapmaya, hüküm yürütmeye kalkışırsın
(Sonunda) “Ben ne mal isterim ne mülk; ne mevki isterim, ne makam. Bana o secde zenginliğini bağışla” diye ağlayıp sızlamaya başlarsın.
Dünyalık padişahlar, kötülüklerinden dolayı kulluk şarabından bir koku bile alamamışlardır.
Allah, bu âlem devam etsin, gelişsin diye onların gözlerini ağızlarını kapamıştır.
Bu sûretle onlara taç ve taht tatlı gelir, insanlardan haraç alalım derler;
Fakat haraç ala ala kum gibi altın biriktirse de yine ölüp, gider; altınlar ortada kala kalır.
Şeytan gibi onun da gazabının üstün olması gerekmez; öyle olursa hilesi yüzünden, gereği yokken kan döker.
Kalem bir zâlimin elinde oldu mu şüphe yok, Mansur dar ağacına çekilir.
Kazın hırsı birdir, yöneticinin hırsıysa tam elli kat fazladır. Şehvet hırsı yılandır, mevki hırsı ise ejderha!
Bir sofranın çevresine yüz tane adam oturur yer; fakat baş olmak isteyen iki adam, dünyaya sığamaz.
Ululuk, Yüce Hakk’ın elbisesidir. Kim onu giymeye kalkışırsa vebale girer.
Farz et ki bütün doğuyu, batıyı zaptettin; her tarafın saltanatına sahip oldun. Madem ki bu saltanat ebedî kalmayacak, sen onu bir şimşek gibi san; çaktı ve söndü.
Ey gönül! Ebedî kalmayacak padişahlığı bir rüya bil!
Tedbirsiz padişah adamakıllı âciz kalır. Çünkü ahmaklığından dolayı ne önünü görür ne de ardını.
Bil ki halkın malı, canı-kanı demektir. Çünkü mal güçle, kuvvetle, çalışmayla elde edilir.
Ey halkın kanını emen, bu işten uzaklaş! Halkın kanı, seni savaşa sürüklemesin.
Bilgisizlere, geçtikleri mevkiin yaptığı fenalığı, yüzlerce aslan bir araya gelse yapamaz.
Cahil ve kötü kararlar veren bir padişah oldu mu bütün ova yılanla, akreple dolar.
Adam olmayanın eline bir mal ve mevki geçti mi, herkesten önce kendi rezilliğine sebep olur.
Çünkü ya cimriliği tutar az verir; yada cömertliğe girişir yerli-yersiz bağışlarda bulunur.
Hüküm, bir sapığın eline geçti mi onu makam sanır; ama gerçekte kendisi kuyuya düşmüş, demektir.
Ahmaklar baş oldular mı akıllılar başlarını korkudan kilime altına sokarlar.
(I/2820, 2821, 2823, 2824, VI/3292, IV/2436, 2775, IV/661, 662, 666, 667, 669-671, 2437, II/1398, V/517, 526, 533, 3926, 3927, I/1059, III/157, 156, IV/1441, 1443-1445, 1447, 1452)
35. İMAN
İnanmış, adam ona derler ki, her hususta kâfir bile onun imanına haset etsin, özensin.
İmana erişen aman bulur, imana gelmeyenlerin şüphesi ise iki kat olur.
Hevâ ve heves tazelenip durdukça iman taze değildir. Çünkü hevâ, iman kapısının kilididir.
Ey gizlice hevâ ve hevesini tazeleyen kimse! İmanını tazele, ama yalnız dille olmasın.
Kulluk ve iman, şimdi makbuldür. Fakat ölümden sonra her şey meydana çıkınca inanmak, bir işe yaramaz.
Peygamber “Allah (c.c.), gönlünde sabrı olmayana iman da vermemiştir” buyurdu.
Sabır, iman yüzünden baş tacı olur. Bundan dolayıdır ki sabrı olmayanın imanı da yoktur.
İmanını yoldaş edindin mi dirisin... İmanla gittin mi ebedisin.(...)
İnananlar çoktur, ama iman birdir; cisimleri çoktur, ama canları tektir.
Ey imandan sadece bir lâfa kanan kişi! Onunla kanaat eden kişiye zaten iman, yüce bir nimettir, büyük bir gıdadır.
Şu halde öyle hareket et ki o hareketin, dilsiz dudaksız tanıklığın, “şahadet ederim” demenin ta kendisi olsun.
Ne güzeldir güvenilir kardeşler! İman sahibi, ibadet edip duran Müslümanlar!
(V/3355, 3398, I/1079, 1078, 3640, II/601, 600, III/3377, IV/408, V/287, 2218, 349)
36. İYİ VE KÖTÜ ARKADAŞ
Gönül, her dosttan bir gıda ile gıdalanır; her bilgiden bir lezzet alır.
Gülen nar, bahçeyi güldürür; erlerin sohbeti de seni erlerden eder.
Katı taş ve mermer bile olsan, sahibine erişirsen cevher olursun.
Temizlerin muhabbetini ta canının içine dik! Gönlü hoş olanların muhabbetinden başka muhabbete gönül verme!
Agâh ol, bir gönüldeşten gönül gıdasını al, onunla gönlünü gıdalandır. Yürü, ikbali bir ikbal sahibinden öğren!
Din ehlini kin ehlinden ayırt et; Hak’la oturanı ara, onunla otur!
Yürü, tez bir Allah dostu ara. Böyle yaptın mı, Allah, senin dostun olur.
Gönlü aydın bir ere kul olmak, padişahların başına taç olmaktan daha iyidir.
Sen dost ol da sayısız dost gör; fakat dost olmazsan dostsuz, yardımsız kala kalırsın.
Dost, yolda arkadır, sığınaktır. İyice bakarsan görürsün ki, yol sevgiliden ibarettir.
Dostlara, sevdiklerine ulaşınca da sus, otur! O halkaya kendini yüzük taşı yapmaya kalkışma!
“Biz, ben” diye varlığa düşerek dostu incitme de kimse, düşmanın olmasın!
Gönüldaşından ayrı düşen kimse, yüzlerce nağme de çıkarsa (gerçekte) dilsizdir.
Dosta dostun zahmeti ağır gelir mi Zahmet içtir, ruhtur. Dostluksa onun derisine benzer.
Dostları arayıp onların halini hatırını sormayı, gerekli bil; ister yaya olsun, ister atlı.
İyi kişilerle dost olmayan, elbette kötü kişilerin yanında yer alır, onlara komşu olur.
Ağyardan halvet etmek gerek, yardan değil. Kürk kışın işe yarar, baharın değil.
Kötü dostla ünsiyet ise, belâya bulaşmaktır. Madem ki o geldi, bana uyumak düşer.
Herkesin, kendisine muhtaç olduğu ihtiyacı bulunmayan eksiklikten münezzeh Allah’ın zatına and olsun ki, kötü yılan bile kötü arkadaştan yeğdir.
Çünkü kötü yılan, insanın yalnız canını alır. Kötü arkadaş ise insanı cehenneme sürer, orasını adama durak eder.
Bilgisiz adam bir müddet seninle gönül arkadaşlığında bulunsa bile, nihayet cahillikten sana bir yara vurur.
Tatlı sözlü cahil dostun sözlerine pek kapılma! O sözler, eskimiş, yıllanmış zehre benzer.
Kim, (iyi) dostlarla düşer kalkarsa külhanda bile olsa gül bahçesindedir.
Düşmanla düşüp kalkan ise gül bahçesinde bile olsa külhandadır.
Feryat, adamın kendi cinsinden olmayan dostundan, feryat! Ey ulular, sizinle düşüp kalkacak iyi bir dost arayın!
(II/1089, I/721-723, 726, 3719, II/23, III/640, VI/498, 1591, 1592, IV/1978, I/28, II/1459, 2146, IV/1636, II/25, 36, V/2634, 2635, VI/1424, VI/1431, IV/1976, 1977, VI/2950)
37. İYİLİK VE KÖTÜLÜK
Ben, bu çalışıp çabalama dünyasında iyi huydan daha güzel bir ehliyet görmedim.
Kimde iyi huy varsa kurtulmuştur; kimin kalbi sırçadansa kırılmıştır.
İyilikle gelmenin şartı iyilik etmektir; bu güzelliği, bu iyiliği huzura götürmektir.
Ateşin şerrini defetmek istiyorsan ateşin gönlüne rahmet suyunu aç!
Güzel ve iyi sûret, bil ki kötü huyla beraber olunca bir kalp akçe bile etmez!
Çirkin ve hakir bir sûreti olanın huyu güzel olursa, ona kurban ol!
Testinin sûreti ile ne vakte dek oynayıp duracaksın Testinin nakşından geç, ırmağa, suya yürü.
(Güzel) huy peşinde yürü, iyi huyla düş kalk. Gül yağına bak, nasıl gülün huyunu almış.
Zahmetin sebebi kötülük etmektir. Kötülüğü yaptığın işlerde gör; talihimden deme.
İyilik ettiğin müddetçe görürsün ki iyi yaşamaktasın, gönlün rahat.
Fakat bir kötülükte bulundun, bir fenalık ettin mi o yaşayış, o zevk gizleniverir.
Kötülükte bulundun mu kork, emin olma; çünkü yaptığın kötülük bir tohumdur, Allah, onu mutlaka bitirir!
Dünya dağdır, bizim yaptıklarımız ses. Seslerin aksi yine bizim semtimize gelir.
Kendinize gelin! Hakk’ın gayreti, pusudan çıkmayagörsün; baş aşağı yerin dibine gidersiniz.
Kim fena bir âdet koyarsa ona da her an lânet gider durur.
İyiler giderler, (güzel) âdetleri kalır; alçaklardan geriye ise zulüm ve lânetler.
Kıyamete kadar o kötülerin cinsinden kim vücuda gelse yüzü o kötülüğedir.
Aşağılık, kötü kişilerin huyu şudur: Sen ona iyilik ettin mi, o sana kötülük eder.
Vur alçakların başına ki yere baş koysunlar (secdeye varıp Allah’tan istesinler)! Ver kerem sahiplerine ki, ihsanına mazhar oldukça şükretsinler!
Mayası kötü olan kimseye ilim ve fen öğretmek, yol kesen eşkıyânın eline kılıç vermeye benzer!
Bilgi, mal, mevki ve hüküm, kötü yaratılışlı kişilerin elinde fitnedir.
Kötü düşünceyi zehirli tırnak bil. Bu tırnak, derinleştikçe can yüzünü tırmalar.
(II/810, 816, 944, 1252, 1018, 1019, 1021, VI/3007, 428, 3487, 3488, IV/165, I/215, 3417, 743-745, III/2978, 2994, IV/1436, 1438, V/558)
38. KANAAT
İhtiyaçtan fazlasına meyletme ki, sana galebe etmesin, sana bey olmasın!
Kanaatten hiç kimse ölmemiş, hırsla da hiç kimse padişah olmamıştır.
Her aç, nihayet bir yiyecek bulur. Devlet güneşi, elbette ona da vurur.
Taneyi bırakan kuş, o hilesiz, düzensiz ovanın tanelerini yer, doyar.
Ona kâni olduğu için kurtulur; hiçbir tuzağa düşmez; kolu, kanadı bağlanmaz.
Kanaatten meydana gelen darlık, takvâdandır. Bu, aşağılık kişilerin yokluğundan, darlığından apayrı bir şeydir.
Pinti, bir habbe bulsa başını bile verir. Halbuki temiz kişi, himmetiyle altın hazinesine bile bakmaz, onu terk edip gider.
(...) Bir kanaat, yüzlerce tabak yemekten hayırlıdır.
Harislerin göz testisi dolmaz; sedef, kanaâtkar olmadıkça (içi) inci ile dolmaz.
Peygamber, kanaate hazine demiştir. Gizli hazineyi herkes, elde edebilir mi
“Bu kanaat daimî bir hazineden başka bir şey değildir.” Ey gönle gam ve elem veren, artık beyhude sözlere dalma!
Sen kanaatten ne vakit canını nurlandırdın ki Kanaatten ancak bir ad öğrendin.
Sirke satmada kanaat yüzünden bal denizine gark olmuş binlerce can gör.
(III/2260, V/2398, 1755, III/2860, 2861, IV/3133, 3134, VI/3784, I/21, V/2395, I/2322, 2320, 2375)
39. KAZÂ’YA RIZÂ
Kazâ gelince bilgi uykuya dalar; ay kararır, gün tutulur.
Kazâ geldi mi gözümüzü örter de aklımız, ayağı baştan fark edemez.
“Kazâ geldi mi, bu cihan daralır; tatlı helva bile ağzında zehir kesilir” demişler.
Allah, bir adamı dondurmayı murat ederse, yüz tane kürk giyse de soğuk onun yüzünü dondurur.
Bedeni öyle bir titremeye başlar ki, ne elbiseyle ısınır, ne evle.
Kazâ ve kader geldi mi doktor aptallaşır. İlâç da fayda verme hususunda yolunu şaşırır.
Allah’ın hükmü ve takdiri gelince, akıl da ne oluyor ki! Ay bile tutulur.
Tan yerini ağartan Allah’tan bir zarar gelmemesi için, kulun Hakk’ın hükmüne karşı ölü gibi olması lâzımdır.
Takdirle savaşa girişen, takdire baskın yapmaya kalkışan, baş aşağı gelir, kendi kanına bulanır.
Takdir yüzünden kaybettiğin şeyler, muhakkak senden belâyı giderir. Bunu böyle bil!
Fakat iş bilmez cahil misin Kazâya düşünce padişahtan malını kaçırmaya kalkışırsın.
Eğer kazâ, seni gece gibi sararsa sonunda yine elinden tutacak odur.
Yüz kere canına kastederse yine sana can veren, derdine derman olan kazâdır.
Bu kazâ yüz kere yolunu kesse de, yine senin çadırını göklerin üstüne kurar.
(I/1232, 2440, III/0380, V/1705-1707, 2167, I/0911, III/0935, 3260, 3342, I/1258-1260)
40. KENDİ AYIBINI GÖRMEK
Ey başkasının yüzünde kötü bir ben gören! Gördüğün, kendi beninin aksidir, ondan nefret etme!
“Müminler birbirinin aynasıdır.” Bu hadisi peygamberden rivayet etmediler mi
Kör değilsen bu körlüğü kendinden bil! Kendine kötü de, başkasına deme!
Eğer karga kendi çirkinliğini anlasaydı, derdinden kar gibi erirdi.
Herkes, önce kendi kusurunu görseydi, halini ıslah etmekten gaflet eder miydi
Halk kendisinden gafildir babam, gafil! Onun için birbirinin kusurlarını görürler.
Ne mutlu o kişiye ki kendi ayıbını görür. Kim birisinin ayıbını söylerse, onu kendisine almış olur.
Be hey kaltaban! Çukura düşmüşsün, kuyudasın sen. Başkalarını bırak, kendine bak!
Tavus kuşu gibi kanadına bakma; ayağını gör ki kötü göz sana bir pusu kurmasın.
Ey saman çöpünden bile değersiz olan adam! O dağ gibi (Peygamber’e) bakıp ibret al da hünerini göstermeye kalkışma.
Asıl boğazımızdaki çözülmez düğüm şudur: Sen kendini bil, bakalım, aşağılık bir adam mısın, yoksa bahtı yaver bir adam mı
Hiçbir kâfiri dahi hor görmeyin. Müslüman olarak ölebilir, olur ya!
Ört ki, senin de ayıbını da örtsünler. Kendinden emin olmadıkça kimseye gülme!
(I/1327, 1328, 1330, 2332, II/881, 882, 3034, III/2235, V/498, 505, 562, VI/2451, 4526)
41. KIYASTA HATA
Arınmış kimselerin işini kendine kıyas etme; (nitekim) yazıda şîr (süt) ve şîr (arslan) aynı yazılırsa da (aynı şey değildir).
Bütün âlem bu sebepten yollarını kaybetmişlerdir; (nitekim) Allah dostlarından az kimsenin haberi vardır.
İki çeşit arı da aynı yerden yer; fakat birinden bal olur, ötekinden zehir.
İki çeşit geyik de (aynı) otu yer, suyu içer; ama birinden fışkı olur, diğerinden hâlis misk.
Her iki kamış da aynı sulaktan beslenir; (ancak) birinin (içi) boş olur, öbürününki şeker.
Böyle yüz binlerce (birbirine) benzeyen şeyler vardır ki (aralarındaki) yetmiş yıllık farkı sen gör!
Birisi yer, (ondan) bütünüyle hasislik ve haset çıkar; öbürü yer, tamamen bir olan Allah aşkı doğar.
Birisi temiz toprak (gibidir), diğeri çorak ve kötü toprak (gibi). Birisi temiz bir melek (gibidir), öteki Şeytan ve canavar (gibi).
Her iki şekil de birbirine benzeyebilir; (nitekim) acı su da berrak olur, tatlı su da...
Sahte altınla hâlis altının ayarını mihenk taşına vurmadan, tahminde bulunarak bilemezsin.
Allah kimin rûhuna mihenk taşı koyarsa, o kişi yakîni (kesin ve gerçek bilgiyi) şüpheden ayırt edebilir.
Bu kıyaslar, bu araştırmalar; bulutlu günde, yahut geceleyin kıbleyi bulmak içindir.
Fakat güneş doğmuş, Kâbe de karşıdayken bu kıyası, bu araştırmayı bırak, arama!
Bu birliği kıyas yoluyla bilemezsin. Kulluk et ey kendini bilmez, saçma sapan söylenme!
(I/263, 264, 268-271, 273-275, 299, 300, 3404, 3405, II/718)
42. KİN VE ÖFKE
Öfkeyi, şehveti, hırsı terk etmek erliktir. Bu peygamberlik damarıdır.
Ustası, şaşı çırağına “içeriye gir, raftaki şişeyi dışarıya getir” demiş;
Şaşı (çırak) “o iki şişeden hangisini getireyim ” diye (sormuş).
Ustası cevap vermiş: “O, iki şişe değil, git şaşılığı bırak; (biri iki) görme.”
(Çırak) “usta beni (niye) azarlıyorsun” deyince ustası “(öyleyse) o iki şişenin birini kır” diye (karşılık vermiş).
Şişe bir taneydi, ama onun gözüne iki görünüyordu.(...)
(Çırak) birini kırınca diğeri de gözden kayboldu. İnsan da arzuları ve öfkesi sebebiyle (böyle) şaşı olur.
Öfke ve şehvet insanı şaşı yapar, ruhu doğruluktan ayırır.
Kin (duygusu) gelince hünerler görünmez olur, gönülden göze yüz perde iner.
Kin tutma! (Zira) kin yüzünden yol azıtanların kabirlerini kin tutanların yanına kazarlar.
Kızgınlığın cehennem ateşinin tohumudur. Kendine gel de şu cehennemini söndür. Çünkü o bir tuzaktır.
Kızgınlıkla gönüllere ateş saldın mı, cehennem ateşinin aslı oldun gitti, demektir.
Ateşin burada nasıl insanları yakarsa, ondan meydana gelen eser de orada seni yakar.
(V/4026, I/327-334, II/0273, III/3480, 3472, 3473)
43. KORKU VE ÜMİT
Peygamberler dediler ki: “Ümitsizliğe düşmek kötüdür. Allah’ın ihsan ve rahmetlerine son yoktur;
Böyle bir ihsan sahibinden ümit kesmek hiç de yaraşmaz. Bu rahmete el atın, yapışın!”
Bizim gönlümüzde lâlelik var, gül bahçesi var. Orada solmanın, perişan olmanın yolu yok!
(Allah) sapıklığı iman yolu yapar; eğri gidişi ihsan mahsulünün devşirme çağı kılar.
Bu suretle de hiçbir ihsan sahibinin korkudan emin olmamasını, hiçbir hainin de recâdan el çekmemesini diler.
“Korkmayın” sözü, korkanlara sunulan hazır yemektir; ve bu yemek, tam onlara lâyıktır.
Bir kişi, Hak’tan korkup takvâ yolunu tuttu mu; cin olsun, insan olsun, onu kim görse çekinir.
(Âriflerin) emniyeti, korkunun ta kendisinden meydana gelmiştir. Hâsılı her ân da o emniyet, çoğalıp durur.
Korkuda yüzlerce eminlik gizlidir. Gözün karasında bunca aydınlık var.
Ey temiz adam, korkuda gizlenmiş emniyeti gördün, ümitte gizli korkuyu da bir gör.
Böyle bir ihsan sahibinden ümit kesmek hiç de yaraşmaz. Bu rahmete el altın, yapışın!
Bu ümit ve korku; herkes, bu perdenin ardında beslenip yetişsin diye perde ardına girmiştir.
Ümit ve korku perdesini yırttın mı gayb, bütün şaşaasıyla meydana çıkar.
Ümitsizlikten sonra nice ümitler var... Karanlığın ardında nice güneşler var!
(III/2922, 2923, 2935, VI/4342, 4343, I/1430, 1425, VI/4365, 3580, 4366, III/2923, I/3616, 3617, III/2925)
44. KUR’ÂN VE VAHİY
Kur’ân’ın nuru hak ile batılı zerre zerre fark eder, bize gösterir
(Ona) sığınırsan Peygamberlerin ruhlarına karışırsın.
Kur’ân’ın hükümlerini tutar, kıssalarından hisse alırsan can kuşuna ten kafesi dar gelir.
Kur’ân’ı okur da dediğini tutmazsan farzet ki peygamberleri, velileri görmüşsün (ne fayda!)
Allah’ın lütufları, Mustafa (a.s.)’ a vaatlerde bulundu da dedi ki: “Sen ölsen bile bu din, bu iman ölmez.
Senin kitabını, mucizeni ben yüceltirim. Kur’ân’dan bir şey eksiltmeye, ona bir şey katmaya yeltenen kişiye ben mani olurum.
Ben seni iki cihanda da korurum. Sözünü kınayanları terk eder, onları hor, hakir bir hale koyarım.
Hiç kimse Kur’ân’ı değiştirmeye kudret bulamaz; ona ne bir şey ilâve edebilir, ne de ondan bir şey eksiltebilirler. Sen benden daha iyi başka bir koruyucu arama!”
Bil ki gökten inen mübarek su, gönüllere gelen vahiydir; dillere gelen doğru sözlülüktür.
Bu nücûm ve tıp bilgileri, Peygamberlerin vahiyleridir. Yoksa akıl ve duygunun, o tarafa nereden yolu olacak
Bu akıl, öğrenmeye ve anlamaya kabiliyetlidir ama, bunu ona vahiy sahibi öğretir.
Bütün sanatlar, şüphe yok ki önce vahiyden meydana gelir; fakat sonra akıl, onların üstüne bir şeyler katar.
Sanat bilgisi, bu akılla olsaydı, ustasız bir sanat öğrenilirdi elbette.
Vahiyden olmayan söz de, hevâ ve hevestendir. Topraktan yaratılanlar gibi havaya, zerre zerre dağılır, gider.
(II/852, I/153, 1540, 1539, III/1197-1200, 4317, IV/1294, 1296, 1297, 1300, VI/466)
45. MÛSİKÎ VE SEMÂ
Hakîmler “bu mûsikî nağmelerini göklerin dönüşünden aldık” demişlerdir.
Halkın tamburla çalıp, ağızla söylediği bu şarkılar, nağmeler hep göğün hareketinden alınmadır.
Biz hepimiz Adem’in cüzleriydik; Cennette o nağmeleri dinledik.
Gerçi suyla toprak, bize bir şüphe verdi; ama yine o nağmeleri birazcık hatırlıyoruz.
Fakat, musibet toprağıyla karıştıktan sonra bu zîr ve bam perdeleri nereden o nağmeleri verecek!
Güzel sesi dinlemek âşıklara gıdadır. Çünkü güzel ses dinlemede, kalp huzuru ve Allah’la beraber olma zevki vardır.
(Mûsikiyle) insanın içindeki hayaller kuvvetlenir; hatta hayaller, o güzel sesten sûretlere bürünür.
Suya ceviz atanın ateşi nasıl kuvvetlendiyse, aşk ateşi de güzel seslerle kuvvet bulur!
Aşk çalgıcısı, semâ vaktinde şunu söyler: “Kulluk bir bağdır, efendilik ise baş ağrısı!”
Allah güzellikten, kemalden, cilveden hangisini iterse gözü onu gösterir.
Güzel sesten, müjdelerden, coşkun ve neşeli sözlerden hangisini dilerse kulağa onu duyurur.
Ey yiğit, gökyüzünü ayak altına al, feleğin üstünden nağme seslerini duy!
Kulağından vesvese pamuğunu çıkar da kâinatın coşkusunu duy!
Erler, meydanda oynar, dolanır, kendi kanları içinde raks ederler.
Varlıklarından kurtuldular mı ellerini çırpar, noksanlarından ayrıldılar mı semâ’a girerler.
Çalgıcıları, içlerinden def çalar, denizler onların coşkunluğunu görüp köpürür.
Sen göremezsin ama onların gayretinden yapraklar bile dalların üstünde el çırpar.
Dalların el çırpışını görmüyorsun değil mi Buna can kulağı gerek; ten kulağıyla duyulmaz ki!
Dallar, yapraklar, toprak hepsinden kurtulunca başlarını yükseltir, rüzgârın eşi, arkadaşı olurlar.
Yapraklar, daldaki tomurcukları yarıp çıkınca ağacın tâ üstüne çıkarlar.
Her meyve ve her yaprak, tomurcuğunun diliyle Allah’ın şükrünü terennüm eder;
Su ve çamur içinde olan canlar da bataklıklardan, su ve çamurdan kurtulunca gönülleri sevinç dolu bir halde,
Allah aşkının havasında raks ederler; ayın on dördü gibi noksansız ve tam bir hale gelirler.
Tenleri oynayıp durur, ya canları ne haldedir Sorma! Tamamıyla can olanlara gelince; onları hiç sorma
(IV/733, 734, 736-738, 742-744, III/4722, II/680, 681, 1942, 1943, III/96-100, I/1342-1344, 1346-1348)
46. MÜRŞİD-İ KÂMİL
Allah tarafından vahiy ve cevaba nâil olan kişi, her ne buyurursa o buyruk doğrunun ta kendisidir.
Senin cüz’î aklın onun küllî aklı vasıtasıyla küllî olur. Çünkü akl-ı kül, nefse vurulmuş zincir gibidir.
Her devirde Peygamber yerine bir veli vardır; bu sınama kıyamete kadar dâimîdir.
Tane arayana tane tuzaktır. Fakat Süleyman arayan hem Süleyman’ı bulur, hem taneyi elde eder.
Ustaya müracaat etmeksizin bir sanat tutan kişi, şehirde de alay konusu olur, köyde de!
Olmayacak şey onların himmetiyle olur. Pis şey, oraya vardı mı tertemiz olur, kutlu bir hale girer.
Halkın aynada gördüğünü pir, pişmemiş kerpiçte görür.
Hikâye
Allah’tan Musa’ya şu hitap geldi: “Ey koltuğundan ayın doğduğunu gören!
Seni ilâhî nurun doğusu haline getirdiğim halde ben ki Hakk’ım, hastalandım da niçin halimi, hatırımı sormaya gelmedin.
Musa, “Ey Allah’ım! Sen kusurdan münezzehsin. Bu ne işarettir; Yarabbi, bunu bildir” dedi.
Bunun üzerine Cenâb-ı Hak yine “Hastalığımda kerem edip niçin halimi sormadın ” buyurdu.
Musa, “Yarabbi, senin bir noksanın olamaz. Aklım şaştı, bu sözün hakikatini anlat” dedi.
Cenâb-ı Hak “Evet, has ve seçilmiş bir kulum hastalanmıştı. İyice bir bak hele... O benim.
“Onun özür serdetmesi, benim özür serdetmemdir. Onun hastalığı benim hastalığımdır.” buyurdu.
Allah ile oturup kalkmak isteyen kişi veliler huzurunda otursun.
Şeytan birisini kerem sahiplerinden ayırırsa onu kimsiz, kimsesiz bir hale kor; o halde de bulunca başını yer, mahvedip gider.
(I/0225, 2053, II/0815, 3705, III/590, 3600, VI/2026, Hikâye: II/2156-165)
47. MÜŞÂHEDE
Gayb âleminin başka bir bulutu, başka bir yağmuru; başka bir göğü, başka bir güneşi vardır.
O, ancak has kullara görünür; diğerleri “Öldükten sonra tekrar yaratılıp diriltileceklerinden” şüphe ederler.
Gözlerini ayıp kılından arıt da gayb bağını, gayb serviliğini gör!
Kulağından vesveseler pamuğunu çıkar ki, kâinatın seslerini duyasın.
Ey yiğit, gökyüzünü ayak altına al da, feleğin üstünden nağme seslerini işit!
Bir nefesçik Allah güzelliğini görsen, canın da ateşlere düşer, vücudun da!
Değirmenin dönüşünü ne vakte dek göreceksin Başını çevir de hızlı ve coşkun akan suyu gör!
Köpükleri gören onları sayar döker. Denizi görenin irade ve ihtiyarı kalmaz.
Şöyle denizin köpüğünü görüverdin mi hayran olman lâzım ki, denizi de göresin.
İnsan, duygudan çıkmadı mı gayb âlemine tamamıyla yabancı kalır.
Herkes, gönlünün aydınlığı ve cilâsı nispetinde gaybı görür.
Kim, gönlünü daha fazla cilâladıysa daha ziyade görür; ona daha fazla suretler görünür.
Perde ardındaysan perdeden çık da, o şaşılacak padişahlığı gör.
(I/2035, 2036, II/1944, 1943, 1942, IV/3215, V/2905, 2910, 2907, III/1028, IV/2909, 2910, V/4197)
48. NEFİS, HEVÂ VE HEVES
Düşman (nefsin) her ne kadar dostça söylerse de, her ne kadar taneden, yemden bahsederse de sen onu tuzak say!
Sana şeker verirse sen onu zehir bil; bir lütufta bulunursa onu kahır bil!
Bu nefis cehennemdir; cehennem ise bir ejderhâdır ki harâreti denizlerle bile sönmez.
Bütün bir âlemi, bir lokma edip yutar da yine midesi “Daha fazla yok mu ” diye bağırır.
Bizim nefsimiz de cehennemin bir parçasıdır. Onun için cüzler, daima küllün tabiatındadır.
Nefsi öldürecek ayak da ancak Hakk’ın ayağıdır. Zaten nefsin yayını Hak’tan başka kim çekebilir
Şunu bil ki; safları bozup dağıtan aslanla savaşmak kolaydır; asıl aslan ise, nefsini mağlûp edendir.
Vücudunda nefsi ölen kişinin emrine güneş de tâbidir, bulut da.
Âdem Peygamber, nefis zevkine bir adım attı da cennetin baş köşesinden ayrılma zinciri, boğazına geçti.
Melek, Şeytandan kaçar gibi Adem’den kaçmaya başladı. Bir lokma ekmek için ne kadar gözyaşı döktü.
Ercesine onu savaşa çek, yiğitçe onunla vuruş ki, Allah da sana vuslatıyla karşılık versin!
Nefsin sağ elinde tespih ve Kur’ân vardır; ama yeninde de hançer ve kılıç gizlidir.
Onun Mushafına, riyasına kanma; kendini onunla sırdaş, hâldeş yapma!
Kendine gel de kargaya benzeyen nefsin ardından koşma. Çünkü o, seni mezarlığa götürür; bağa, bahçeye değil!
Sen, onun elini bağlamazsan o, senin elini bağlar. Sen, onun ayağını kırmazsan o, senin ayağını kırar.
Ey hevâ ve hevesini gizlice tazeleyen! (Sen) imanını tazele, fakat (sadece) dilinle değil!
Hevâ ve heves taze oldukça iman taze olmaz; zira hevâ, o kapının kilidinden başka bir şey değildir.
Gönlümüzdeki bütün bu gamlar, hevâ ve hevesimizin, varlığımızın tozundan, dumanından meydana gelir.
Bu kökümüzü söken gamlar, ömrümüzün orağına benzer. ‘Bu böyle oldu, şu şöyle oldu’ demeler de kuruntularımızdır.
Hevâ ve hevesle, nefsin isteğiyle az dost ol; zira seni Hakk’ın yolundan çıkaran, yolunu şaşırtan, odur.
Hakk’a (karşı) mest olmuş (kişilerden) başka bütün halk, çocuktur. Hevâ ve hevesinden kurtulmuş kişiden başka bâliğ yoktur.
Ey Allah’tan yalnızca “hu” ismiyle yetinen! İlâhi kadeh olmadıkça hevâ ve heveslerden nasıl geçeceksin
Şüphe yok ki hevâ ve hevesi terk etmek acıdır; ama Allah’tan uzak olma acılığından elbette daha iyidir.
(I/1192, 1193, 1375, 1380, 1382, 1383, 1389, 3004, II/15, 16, III/1061, 2554, 2555, IV/1312, V/3491, I/1078, 1079, 2296, 2297, 2957, 3430, 3453, VI/1768)
49. ÖLÜM
İyiler gittiler, (onlardan geriye) güzel âdetler kaldı; kötülerden ise zulüm ve lânetler!
Sonunda Müminler için kazanma vardır; münafığa da Ahirette mat olma.
Herkes ölümden ürker, korkar. (Sufiler) ona bıyık altından gülmektedir.
Ey âşık! Âşıkların hayatı ölümdedir. Gönlü gönül vermeden başka bir suretle bulamazsın.
Ölüm gününde ulu bir bey olmak için ecel vaktine kadar iyi tohumlar ekmek gerek.
Bu âlem oyun yeridir, ölüm de gece. Geri döner gidersin; fakat kese bomboş, sen de yorgun argın!
Bil ki iyiler ölünce kaybolmaz, Allah geri gel diye ferman etti mi gelirler.
(Allah’tan razı olan) ezelî emir, neyse ona uyar; hayatla ölüm, onun yanında bir olur.
(Onlar) yaşarsa Allah için yaşar, mal, mülk ve hazine için değil... Ölürse Allah için ölür, korkudan hastalıktan değil!
İşte tıpkı bunun gibi ölürken de aynı çeşit ölürüz, ama yarımız ziyan içindedir, yarımız padişah (gibi).
Ebedi aşkla kapı yoldaşı olmak için ölüm gününe hazırlan da şimdiden öl!
Tatlı yaşayan, sonunda acı ölür; ten kaydında olan canını kurtaramaz.
(I/0744, 287, 3495, 1751, II/387, 2600, III/1762, 1909, 1910, 3516, 3760, I/2302)
50. ÖZGÜRLÜK
Ey oğul; bağı çöz, özgür ol! Ne zamana kadar altın ve gümüşün esiri olacaksın
Ateşten kurtuldun mu bu kurtuluşun şükrü, bir daha yem olan yere hiç uğramamandır.
Uğrama da şükrettikçe Allah sana tuzaksız, düşman korkusundan uzak bir nimet ihsan etsin.
Allah’ın sizi azad etmesine karşılık şükretmeniz, O’nun nimetlerini anmanız gerek!
Can ayağından ten bukağısını çıkar da meclis, etrafında dönüp dolaşsın.
Hasislik zincirini elinden, boynundan at, eski felekte yeni bir baht bul!
Kuşa, kafesi bırakıp uçmak nasıl hoş, nasıl tatlı gelirse bana da ölmek ve bu yurttan göçmek öyle hoş, öyle tatlı gelir.
Bahçeye konan kafesteki kuş, gülleri, ağaçları görür.
Dışarıda, kafesin çevresinde ötüşen kuşlar, hürriyete ait güzel güzel hikayeler söylerler.
Kafesteki kuş, onları duyar, o yeşilliği görür de ne iştahı kalır, ne sabrı, ne kararı!
Başını kafesin her deliğinden çıkarır durur. Ayağındaki bağdan kurtulmak ister.
Dallar ve yapraklar da, toprak hapsinden kurtulunca başlarını kaldırıp, rüzgâra arkadaş olurlar.
Ey ikbal nöbetine erişen! Kendine gel, sevinme! Sen nöbette geçicisin, özgürlük taslama!
Bir zamancağız şu hileyi, düzeni bırak da ölümden önce birkaç solukluk zaman da hür yaşa!
(I/19, III/2880-2882, II/1948, 1949, III/3951-3955, I/1341, 1369, VI/4444)
51. PEYGAMBERLER
Dünya büyücüsü, pek bilgiçtir. Onun büyü ipini çözmek herkesin harcı değildir.
Eğer akıl, onun bağladığı düğümü çözebilseydi Allah peygamberleri yollar mıydı
Her insan, Allah’ın faziletine, ihsanına erişebilseydi Allah bunca peygamberi gönderir miydi
Her peygamberin, her velinin bir mesleği, bir usûlü vardır; fakat hepsi seni Hakk’a ulaştırdığına göre bunlar birdir.
Peygamberler Hakk’ın emirlerini halka bildirirler, bunun için alacağı ücreti de bizzat Allah verir.
Peygamberler gelmeden önce Mü’min-kâfir, hak-bâtıl zâhiren hepsi bir görünmekteydi.
Âlemde kalp akçayla sağlam akça bir yürümekteydi. Çünkü ortalık tamamıyla geceydi, biz de gece yolcularına benziyorduk.
Allah, mihnet ve ıstırapla hasetler meydana çıksın diye Peygamberleri vasıta kıldı.
Peygamberler, gizli şeyi bilip seni de o şeyden agâh eden adamlardır. Onlar, cihan halkının görmediği şeyleri görmüşlerdir.
Peygamberlerin bizim üstümüzde hakları çoktur; çünkü bizim sonumuzdan haber vermişlerdir.
Onlardan daha öğütçü, daha güzel sözlü kim vardır Nefesleri taşa bile tesir eder.
(Fakat) belâların çoğu peygamberlere gelir. Çünkü ham kişileri yola getirmek zaten bir belâdır.
Bu yüzden peygamberler eziyetlere, zahmetlere uğradılar. Onların çektikleri meşakkat, bütün cihan halkının çektiği meşakkatten daha üstündü, daha fazlaydı.
(IV/3196, 3197, 3318, I/3086, III/2931, II/285, 286, 811, III/2960, VI/3770, V/1534, IV/2009, 100)
52. RIZIK
Bu âlemde binlerce canlı, sıkıntısız hoş bir halde yaşamakta, geçinip gitmektedir.
Üveyk kuşu, geceki rızkı henüz meydanda olmadığı halde, ağaçta Hakk’a şükreder.
Bülbül “Ey duaya icabet eden Mevlâ! Rızık hususunda i’timadımız sana” diye hamd eyler.
Böylece sivrisinekten tut da file kadar bütün mahlûkat Hakk’ın ailesidir; Hak da ne güzel aile reisi!
Rızık yiyen boğaz kesildi mi “Onlar Rab’lerinden rızıklanır, ferahlar” nimeti hazmedilir.
Gönlüne geçim kaygısını az koy! Sen kapıda oldukça rızkın da azalmaz.
“Rızkınız gökyüzündedir” âyetini duymadın mı Neden bu aşağılık yere saplanıp kaldın
Kendinize gelin; O’ndan isteyin, başkasından değil; suyu denizde arayın, kuru derede değil!
Açlık korkusunda, bu titreyiş de nedir Allah’a dayanmakla tok yaşanabilir pekalâ!
Doğan, rızkını padişahın elinden umduğu için bütün pis şeylerden ümidini kesmiştir.
Hikâye
Dünyada yemyeşil bir ada vardı; orada da yalnız başına obur bir öküz yaşardı.
Akşama kadar bütün ovada otlar, doyar; semirip şişerdi.
Gece olunca “yarın ne yiyeceğim” diye düşünceye dalar, bu düşünce onu dertlendirirdi...
Sabah olunca ova yine yeşermiştir. Yeşillik, çayır, çimen, ta bele kadar büyümüştür.
Öküz, öküz açlığına tutulmuştu; akşama kadar tekrar bütün ovada baştan başa otlar, bitirirdi.
Derken akşam oldu mu tekrar açlık korkusuna düşer; bu korkuyla titremeye başlar, yine korkusundan zayıflardı.
“Yarın yayım zamanı ne yiyeceğim, ne edeceğim ” diye düşünür dururdu. Yıllardır, o öküz bu haldeydi işte.
“Bunca yıldır bu yeşilliği otlar, bu çimenlikte yayılırım.
Hiçbir gün rızkım azalmadı. Bu korku nedir, bu gönlümü yakıp yandıran gam nedir ” diye düşünmez bile.
İşte nefis, o “öküz”dür, yeşil ova da “dünya”. Nefis ekmek korkusu ile daima zayıflar durur.
Sen nasıl rızka düşkün bir âşıksan, rızık da sahibine öyle düşkün bir âşıktır.
Dilesen de dilemesen de rızkın, senin aşkınla koşa koşa gelir, sana ulaşır.
(I/2291-2293, 2295, 3872, II/0454, 1956, IV/1182, V/2854, I/2294, Hikâye: V/2855-2859, 2861-2864, 2866, 2400, 2402)
53. RUH VE BEDEN
Şu cismin içindeki mâneviyatsız can, şüphesiz, kın içindeki tahta kılıca benzer.
Gönül, seni gönül ehlinin semtine çeker; cisim ise su ve toprağa hapsetmek ister.
Şarap bizden sarhoş oldu, biz ondan değil! Beden bizden var oldu, biz ondan değil!
Dünya hissi bu cihanın, din hissi ise göklerin merdivenidir.
Bu hissin sıhhati, bedenin âfiyetindedir; o hissin sıhhati ise vücûdu harap etmededir.
Can yolu, cismi (önce) harap eder; sonra da o harâbeyi mâmur eder.
(Can yolu) bir bedenden başı kesti mi yerine derhal yüz binlerce baş izhar eder.
Aşağılık âlemde bulunan her şey yücelikten gelmiştir. Haydi, var gözünü yüceliklere dik!
Sen, ten itibariyle hayvansın, can bakımından melek. Bu suretle hem yerde yürürsün, hem gökte.
Can, hikmete, bilgilere; ten ise bağa, bahçeye, üzüme meyleder.
Can, yücelmeye, yükselmeye can atar; ten, kazanca, ota, yiyeceğe, içeceğe!
Cisme, o yücelikten bir nasib yoktur... Cisim, can denizinin karşısında bir damla gibidir.
Ruh, doğan kuşudur. Tabiatlarsa kuzgundur. Doğan kuşu, kuzgunlarla baykuşlardan yaralanır.
Can, yücelere kanatlar açmada; ten, tırnaklarıyla yere sarılmada!
Can, beden kavgasından kurtulursa, beden ayağı olmaksızın gönül kanadıyle uçmaya başlar.
Beden, insanı besleme hususunda anaya benzer ama, sana yüz düşmandan daha düşmandır.
Bedenin hasta oldu mu sana ilâç aratır; kuvvetlendi mi seni şeytanlaştırır, bir put haline sokar.
Şu sitemlerle dopdolu olan bedeni bir zırh bil; ne kışa yarar, ne yaza.
Köşk (beden) bir şey değildir. Onu yık; define, yıkık yerdedir a benim beyim!
“Evimi temizleyin” âyeti beden temizliğini bildirir. Bedenin tılsımı toprağa mensupsa da hakikatte nur definesidir.
İnsanın asıl gıdası Allah nurudur; ona hayvan gıdası lâyık değildir.
Fakat gönül hastalık yüzünden bu gıdaya düşmüştür; gece, gündüz bu suyu içmekte, bu toprağı yemektedir.
Keseyle, dağarcığın değeri içindeki altından dolayıdır. İçinde altın olmayan kesenin ne kıymeti var
54. SABIR
Feraset sahiplerinin iştahları sabradır; onlar sabretmek isterler. Helva ise, çocukların isteği bir şeydir.
Sabreden, göklerin üstüne yükselir; helva yiyense geriler, kalır!
Sabır ilâcı, gözlerin perdesini yakar; göğüsleri gönülleri de yarıp açar.
Sabır, iman yüzünden baş tacı olur. Bundan dolayıdır ki sabrı olmayanın imanı da yoktur.
Sabretmek, canının tespihleridir. Sabret, asıl doğru tespih odur.
Sabır, Sırat köprüsüne benzer; cennet ise diğer tarafta...
Allah, yüz binlerce kimya yarattı; ama insan, sabır gibi bir kimya görmedi.
Arayan nihayet bulur. Kurtuluş, sabırdan doğar.
Ayın gece sabretmesi, onu apaydın bir hale kor. Gülün dikene sabrı, onun güzel kokulu bir hale gelmesine sebep olur.
Peygamberin münkirlere sabretmesi onları Allah hâsı yapmıştır...
Kimde bir düzgün esvap görsen bil ki, onu sabretmek ve uğraşıp kazanmakla elde etmiştir.
Kimi aç, çıplak görürsen bu hali de onun sabırsızlığına tanıktır.
Ehil olmayanlara sabretmek, ehil olanlara cilâdır. Nerde bir gönül varsa sabırla cilâlanır.
Sabır kılavuzu, sana kanat olursa canın arş ve kürsünün ta yücesine kadar çıkar.
Mustafa (a.s.)’ a bak, sabrı burak edindi de, bu Burak, onu göklere çekti, çıkardı.
(I/1601, 1602, II/71, 600, 3145, 3147, III/1854, VI/595, 1408, 1410-1412, 2041, 3978, 3979)
55. SANAT VE SANATKÂR
Hiçbir ressam var mıdır ki, yaptığı resmi bir menfaat ümidi gözetmeden sadece resim yapmak için yapsın!
Hiçbir testici yoktur ki içine su konulmasını düşünmeden, sırf testi yapmak için bunu yapsın.
Hiçbir hattat yoktur ki özene bezene yazdığı yazıyı, yalnız yazının güzelliğini göstermek için yazsın da okunmak için yazmasın!
Dünyada en aşağılık sanat bile hiç ustasız elde edilebilir mi
Her sanatın öncesi bilgidir, ondan sonra icrâ, amel gelir...
Ey akıl sahibi! Sanat öğrenmeye çalış; fakat o sanatı, ehil olan kerem sahibi, temiz bir kişiden öğren.
Kardeş, inciyi sedefin içinde ara, sanatı da ehlinden iste.
Bir adam derici olsa, bu sanatını yaparken kirli bir elbise giyse bu elbise onun zenginliğini, yüceliğini azaltmaz ki!
Demirci demir döverken yırtık-pırtık bir elbiseye bürünse, halkın nezdindeki itibarı eksilmez.
Şu halde kibir elbisesini bedeninden çıkar; bir şey belleyip, öğrenme hususunda aşağılık bir elbiseye bürün.
Bilgi sahibi olmanın yolu sözle; sanat bellemenin yolu ise işledir.
Allah’ın sanatlarını gören gözler olmasaydı ne gökyüzü dönerdi, ne de yeryüzü gülerdi.
Fakat halk, kadın ve yemek sevdasından (kurtulup) nereden bu sanata bakacak, nereden Allah aşkına düşecek
Allah aşkıyla sarhoş olan kişiler, gördükleri sanatta kalmaz; bu sanattan sanatı yaratana yol bulurlar.
(IV/2881,2884, 2886, V/1054-1057,1059-1062, VI/1660,1662, 2374)
56. SAVAŞ VE BARIŞ
İnsanların savaşı, çocukların kavgasına benzer. Hepsi de anlamsız ve saçmadır.
Sopa, mademki savaş ve kavga âletidir; ey kör, o sopayı kır, paramparça et!
Ben iyiyle, kötüyle kavga edemem; kavga ile işim yok! Savaşmak şöyle dursun, gönlüm barışlardan bile ürkmekte.
Dar ve küçük bir cisimden, dalgaların birbiri ardınca zuhuru da canların barışta, savaşta birbirlerine karışmalarına benzer.
Barış dalgaları kopar, gönüllerden kinleri giderir.
Bunun aksine savaş dalgaları kopar, sevgileri alt üst eder.
Cihad, delilerin ellerindeki kılıçları alsınlar diye Müminlere farz kılınmıştır.
Delinin elinden silahı al da adalet ve sulh, senden razı olsun!
Fakat elinde silahı olur, aklı da bulunmazsa bağla elini; yoksa yüzlerce zarara yol açar.
Bedende bir uzuv ağrıyıp incinse bütün beden ağrır, incinir. İster sulh çağında olsun, ister savaşta; bu, böyledir!
Bir hayâlden ürküp, hayâl gibi kaçan her yufka yüreklinin işi değildir savaş.
Savaş Türklerin işidir, kızların işi değil. Kızların yeri evdir, var git evinde otur.
Düşmanlığa kalkışacaksan düşmanlık edebileceğin birisiyle savaş ki onu esir edebilmek mümkün olsun.
(I/3435, 2137, 2392, 2577-2579, IV/1439, 1434, 1435, 3248, V/3778, 3779, III/3625)
57. SEVGİ
Sevgi ve acıma, insanlık vasfıdır; hiddet ve şehvetse hayvanlık vasfı.
Sevgi, acıları tatlıya çeker, tatlılaştırır. Çünkü sevgilerin aslı, doğru yola götürmedir.
Kahır ise, tatlıyı acılığa çeker. Acı ile tatlı bir arada bulunur, bağdaşır mı
Sevgiden tortulu, bulanık sular, arı duru bir hale gelir, sevgiden dertler şifa bulur.
Sevgiden ölü dirilir, sevgiden padişahlar kul olur.
Bu sevgi de bilgi neticesidir. Saçma sapan şeylere kapılan kişi nasıl olur da böyle bir tahta oturur ki
Noksan bilgi nerden aşkı doğuracak Noksan bilgi de bir aşk doğurur ama o aşk, cansız şeylerdir.
Peygamber, “Akıllının düşmanlığı, câhilin sevgisinden yeğdir” dedi.
Allah sevgisine düşer, aklınla oynarsan O, sana o aklın onlarca fazlasını, hattâ yedi yüzünü ihsan eder.
Bu gönülden sevgi şimşeği çaktı mı bil ki o gönülde de sevgi vardır.
Muhabbeti de Allah’ın sıfatı bil, aşkı da. Azizim, korku, Hakk’ın sıfatı olamaz.
Kur’ân’da “Onlar, Allah’ı severler” sözünü okudun ya, bu söz, “Allah da onları sever” sözüne eşittir.
(I/2436, 2580, 2581, II/1530-1533, 1877, VI/3236, III/4395, V/2187, 2186)
58. SÛRET VE MÂNA
İnsan dış görünüşle insan olsaydı Hz. Muhammed (a.s.)’le Ebu Cehil bir olurdu.
Ruhu, nur denizine gark olmuş kimseye, çirkin sûretin ne zararı olabilir
Addan ve harften geçmek istersen, hemen kendini kendinden tamamıyla arıt!
Kabuklardan kurtulmayan iç, ne illetten kurtulur, ne doktordan fayda görür.
Testinin şekliyle ne vakte dek oyalanıp duracaksın Testinin nakşından geç, ırmağa, suya yürü!
Şekli-sûreti gördün, ama mânadan gâfilsin. Akıllıysan sedefteki inciyi bul!
Âlemdeki bu sedefe benzeyen kalıpların hepsi, can denizinden diridir.
Fakat her sedefte inci bulunmaz. Gözünü aç da her birinin gönlüne, içine bak!
Onda ne var, bunda ne var Onu anla! Çünkü o değerli inci nâdir bulunur.
İnsanların ihtilâfı isimlerden meydana gelir; mânaya ulaşan ise esenliğe kavuşur.
Bu sûret kadehlerinden pek sarhoş olma ki, put yapıcı ve puta tapıcı olmayasın.
Ey zâhirperest! Git, mâna elde etmeye çalış. Çünkü mâna, sûret tenine kanattır.
Bil ki zâhirî sûret yok olur gider, fakat mâna âlemi ebedîdir, kalır.
(I/1019, 1023, 3458, III/3575, II/1021-1025, 3680, VI/3707, I/710, II/1020)
59. ŞEHVET ÂFETİ
Bil ki her şehvet, şarap ve afyon gibi akla perdedir. Akıllar, bunlarla hayrete düşer.
Şehvet ateşi, su ile sakin olmaz. Çünkü azap ve elem bakımından cehennem tabiatlıdır.
Bu ateşi ne söndürür Hak nuru. Bu hususta İbrahim’in nurunu kendine örnek yap!
Ki ödağacına benzeyen bu cismin, Nemrut gibi olan nefis ateşinden kurtulsun.
Şehvet ateşi yakmakla eksilip bitmez. Yanmamakla güzelce eksilir, nihayet yok olur.
Zindanda mihnetlere düşen adam, bir lokmanın, bir zevkin yüzünden düşmüştür.
Hırs, çirkinlikleri bile güzel gösterir; yol afetleri içinde şehvetten beteri yoktur.
Yüz binlerce iyi, güzel adı kötüye çıkarmıştır; yüz binlerce akıllı-fikirli kişiyi şaşkına çevirmiştir, şehvet.
Şehvet yemekten, içmekten meydana gelir. Az ye, az iç; yahut bir kadınla evlen de kötülüklerden kaç.
Şehvet, soyu-sopu üretmek için lâzım olmasaydı, Hz. Âdem, utancından kendini hadım ederdi.
Halk bu put gibi güzellere kapılıp perişan olur; şehvete uyup onlara dokunan, pişmanlık bulur.
Çünkü bir hayâle şehvetlenirler, hakikatten çok uzakta kalırlar.
Hayâle meylin yok mu O, senin için bir kanada benzer. O kanatla uçar, hakikate yükselirsin.
Fakat şehvete uydun mu kanadın dökülür, topal kalırsın; o hayal de senden kaçar, gider.
Kanadını koru, şehvete kapılma da meyil kanadın seni cennetlere yükseltsin.
Din erbabı şehvet ateşinden yanmaz; halbuki o, başkalarını tâ yerin dibine geçirmiştir.
Hikâye: Adam Arayan Kişi
Birisi, gündüzün, gönlü aşk ve yanışla dolu olarak kandille gezerdi.
Bir herzevekil ona dedi ki: “A adam, kendine gel de öyle her dükkanı arayıp durma!”
Aydın günde kandille ne gezip duruyorsun, bu ne saçma şey
Adam deki ki: “Her yanda adam arıyorum. O nefesle diri olan kimdir ”
Bir adam, “Şu pazar adamla dolu a hür kişi!” dedi.
Adam arayan dedi ki: “Bu iki yol ağzı, ana caddede, öfke ve hırs zamanında kendine sahip olan bir adam arıyorum.
Bunlar, insan değillerdir, sûretten ibarettirler. Bunlar, ekmek ölüsüdürler; şehvet öldürmüştür, bunları.
Öfke ve şehvet vaktinde kendini tutabilen adam nerde Bucak bucak, sokak sokak böyle bir adam arıyorum işte!”
Şehvetin esiri olan, Allah’ın rahmet, lütuf ve nimeti olmadıkça esaretten kurtulamaz.
(IV/3612, I/3699, 3701-3703, II/1839, V/1369, 370, 1373, 941, III/2133, 2134-2137, I/862, Hikâye: V/2887-2892, 2886, 2893, I/3817)
60. ŞEYTANIN DÜŞMANLIĞI
O düşman yok mu, o düşman Sizin atanıza da kin güttü de onu en yüce makamdan (edip), zindana attırdı.
Gönül satrancının şahını bile mat etti; onu cennetten çıkarıp belâlara uğrattı, maskara etti.
O hasetçi, bizim anamızın, babamızın tâcını tahtını bile ek çabukluğuyla kapıverdi.
Onları, oracıkta, çırılçıplak, ağlayıp inler bir halde hor hakir bırakıverdi. Âdem, yıllarca zarı zarı ağladı.
Ey balçığa tapanlar, onun şerrinden amanın aman! Onun kafasına “La havle” kılıcını vurmaya bakın!
Pusudan sizi görüp durur, fakat siz onu görmezsiniz, gaflet etmeyin sakın!
Kendine gel, şeytan sana “Babasının canı” der; bu suretle o lâin, seni aldatır.
Çünkü o kadar çok oyunlar bilir ki, senin boğazında bir çöp gibi kalakalır!
Onun çöpü boğazlarda durur. O çöp nedir Mevki ve mal sevdası.
Şeytan, (insanları) azgınlık yoluna götürmede ısrar eder. Mürşid ise doğru yola götürmede…
Bu atalar sözü, âlemde söylenir durur: “Şeytanın canı azapta gerek.”
Şeytan, birisini kerem sahiplerinden ayırırsa onu kimsiz, kimsesiz bir hale kor, o halde bulununca da başını yer, mahvedip gider.
Şeytanla melek, gayb perdesi ardında gizlice kötülükle iyiliği sana gösterir.
Ancak gözünün önünden gayb perdesi kalkarsa seni hayra, şerre sevk edenlerin yüzlerini görürsün.
(III/2848, 2849, 2852, 2853, 2856, 2857, II/128, 131, 132, IV/3589, VI/2363, II/2165, V/2989, 2990)
61. ŞÜKÜR
Allah’a şükretmek herkesin boynunun borcudur. Kavga etmek, suratını ekşitmek, “şükür” değildir.
Kendinize gelin de şu kereme bakın! Bir şükre karşılık bu kadar nimeti kim verir
Bir koku alıp da şükrünü eda etmeyen, küfrân-ı nimette bulunur ve kendi burnunu yitirir.
Şükür, nimetin canıdır, nimetse deriye benzer. Çünkü seni Sevgiliye kadar ulaştıran şükürdür.
Nimet, insana gaflet verir; şükürse uyandırır. Padişahın şükür tuzağıyla nimet avla!
Şükretmeyenden güzellik de kaybolur, hüner de, sanat da. Artık bir daha ondan bir eser bile görünmez.
O küfür inadı, maymun âdetidir. Şu hamd ve şükür ise Peygamberin yoludur.
Nimet ve ihsanlarına karşılık Allah’a şükret, fakat sana ihsan eden kişiye de şükret, onun adını da an!
Allah kıyamet günü kuluna “Ne getirdin, sana verdiğim nimetlere karşılık ne yaptın ” der.
Kul der ki: “Yârabbi! Sana candan ve gönülden şükrettim. Çünkü o rızık ve ekmek, asıl-esas bakımından sendendi.”
Allah der ki: “Hayır! Sana bağışta bulunan kişiye şükretmediğin için, bana da şükretmedin.
Bir kerem sahibine zulmettin, sitemde bulundun. Halbuki onun yüzünden benim nimetlerime nâil olmadın mı ”
Şükret ve şükredenlere köle ol; onların huzurunda öl de ebedîlik bul!
(I/1525, III/2672, I/442, III/2896, 2897, V/997, VI/1829, 3256, 3259-3262, I/443)
62. TAHKİK VE TAKLİT
Yüz binlerce taklit ve istidlâl ehlini, pek cüzî bir vehim, şüpheye düşürür.
Çünkü taklitleri de istidlâlleri de, hattâ bütün kolları, kanatları da zanla kaimdir.
Taklit, her iyiliğin afetidir. Sağlam bir dağ bile olsa hakikaten samandan ibarettir.
(Mukallit) kıldan ince söz söylese bile gönlünün, o sözden haberi olmaz.
Taklide düşen ney gibi feryat eder, ama o feryadı ancak dinlemek isteyen içindir.
Söz söylerken ağlasa bile habîsin maksadı, ancak tamahtır.
Ağlar da yanık sözler söyler. Fakat kendisinde yanan yürek nerde, yırtılan etek nerde
Muhakkikle mukallit arasında çok fark vardır. Bu Davut gibidir, öbürü ses gibi!
Bunun sözleri yanıklıktan doğar, öbürüyse söylenmiş köhne sözleri belleyip nakleder.
Taklit bilgisi, satış içindir. Bu bilgi sahibi, müşteri buldu mu, bilgisini güzelce satar.
Fakat hakikat bilgisine müşteri Allah’tır. O bilgi sahibinin pazarı daima işler, daima parlar.
Gök ol, bulut ol, yağmur yağdır. Oluk da yağmur yağdırır ama, faydası yok.
Gerçi dünyanın değeri taklittir ama, her mukallit de sınanmada rüsvay olur.
(I/2125, 2126, II/484, 486, 490-494, 3265, 3266, V/2490, 4053)
63. TEDBİR
Akıllı o kişidir ki, dostlarının ölümünden ibret alır.
Allah’a şükürler olsun ki, bizi (dersler çıkaralım diye) helâk olan kavimlerden sonra getirdi!
Padişahlar padişahı, safâ denizi Peygamber ne güzel buyurmuştur:
“Cahilin sonradan göreceği şeyi akıllı kişiler önceden görür.”
İşlerin sonucu, başlarda gizlidir; ama akıllı kişi sonunu önceden görür.
Günaha dalıp, bunda ısrar eden kişi ise ancak iş ortaya çıkınca görür, anlar.
Madem ki ayıbı görmüyorsun, bari ihtiyatı elden bırakma, sele verme be hey inatçı!
İhtiyat nedir Her an, ansızın gelebilecek bir belâyı görmek
Uçan kuşun tuzağı görmeyip hapse düşmesine şaşılmaz.
Şaşılacak şudur ki, hem tuzağı görür, hem çiviyi görür de yine o tuzağa yakalanır;
Gözü açık, kulağı açık, tuzak önde... Yine de kendi kanadıyla tuzağa doğru uçar!
İhtiyar, akıl ihtiyarıdır oğul! Adam saçın, sakalın ağarmasıyla adam olmaz.
İblisten daha ihtiyar kim var Fakat aklı olmadığı için hiçbir şeye yaramaz.
Saç ağarması, ancak gözü bağlı ve dar görüşlü kişiye göre olgunluk alâmetidir.
İhtiyatta bulun, bu zehirli otu yeme! İhtiyata riâyet, peygamberlerin kuvvetinden, nûrundandır.
(I/3114, 3117, III/2196, 2197-2201, 1647-1649, IV/2163, 2164, 2166, III/214)
64. TEFEKKÜR
Kardeş, sen ancak o düşünceden ibâretsin. Geri kalan varlığın ise kemik ve deriden başka bir şey değildir.
Düşüncen mânevî, varlığın gülse, gül bahçesisin; dikense, külhana lâyıksın.
Şu sayısız halka bak, hepsi de yeryüzünde bir düşüncenin (peşinde) sel gibi akmada.
Halk, o düşünceyi küçük ve ehemmiyetsiz görür ama, sel gibi cihanı suya boğar, alıp götürür.
Evlerin, köşklerin, şehirlerin, dağların, sahraların, nehirlerin hep ondan meydana geldiğini;
Denizdeki balığın denizin vücûduyla yaşadığı gibi, karanın, denizin, güneşin, göğün fikirle diri bulunduğunu görüyorsun da,
Neden körleşip ahmaklık ediyorsun Neden sence, ten Süleyman gibi oluyor da fikir karınca gibi
Neden gözüne dağ büyük görünüyor da fikri fare gibi küçük, dağı kurt gibi büyük sanıyorsun.
Fikir ona derler ki bir yol açsın; yol ona derler ki önüne bir padişah çıkagelsin.
Kötü düşünceyi de zehirli tırnak bil. Bu tırnak, derinleştikçe can yüzünü tırmalar.
Gönülden de fikirler biter, gönlün nebatatı da fikirlerdir. Bu fikirler de gönüldeki sırları gösterir.
Zikir, fikri titretir, harekete getirir. Zikri bu donmuş fikre güneş yap!
II/277, 278, 1032, 1033, 1035-1038, 3207, V/0558, IV/1318, VI/1476)
65. TEVAZU VE KİBİR
Akıl ve zekâyı keskinleştirmek (çıkar) yol değildir; padişahın fazl u ihsânı, (gönlü) kırık kimselerden başkasını kaplamaz.
Çirkin ve sarı bir yüzün, nazı da çirkindir. Gözün hem kör, hem de hastalıklı oluşu müşküldür.
Baharların tesiriyle taş yeşerir mi Toprak ol ki renk renk çiçekler bitiresin.
Şükret, mağrur olma, ululanma; kulak ver, kendini hiç önemseme!
Bu ululuk (kibir), bil ki zehirli bir şaraptır. O şarapla (ancak) aptal kişi sarhoş olur.
Bu bizlik, benlik (davası), halkın merdivenidir. Halk, sonunda bu merdivenden düşer!
Kim merdivenin daha üstüne çıkarsa daha aptaldır. Çünkü düşünce onun kemikleri daha beter kırılır!
Hz. Âdem’in işlediği küçücük kusur, midesi ve şehveti yüzünden oldu. Fakat İblisin suçu, ululuktan ve mevki yüzündendi.
Âdem, çabucak tövbe etti; o melûn ise tövbe etmeye tenezzül etmedi.
Haddini bil de yukarılarda uçma. Uçma da kötülük çukuruna düşme!
Halk, makam ve derece için aşağılıklara katlanır, bayağı hallere düşer; yücelik ümidiyle horluktan lezzet alır, hoşlanır!
On günlük yücelik için zillet çekerler; gam ve kederle boyunlarını iğ gibi ipince bir hale korlar.
Böbürlenerek başlar kıran kişiye ne Allah’ın merhameti nasip olur, ne halkın!
(I/0532, 1907, 1911, 3257, IV/2747, 2763, 2764, V/520, 521, 2396, II/1104, 1105, IV/1850)
66. TÖVBE VE İSTİĞFAR
Hakk’ın kapısı rahmet ve keremlerle dopdoludur. Varlık da O’na âşıktır, yokluk da.
Tövbeye bir parlaklık gerekir; tövbeye de bir şimşek, bir bulut şart!
Gönül şimşeğiyle iki göz bulutu olmadıkça tehdit ve hışım ateşi nasıl yatışır
Atandan öğrensen ya; Âdem, suç işleyince hemencecik eşiğe geldi;
O gizli sırları bilen Allah’ı hâzır nâzır ve gördü de, iki ayak üstüne durup suçunun affedilmesini dilemeye koyuldu.
(Ama) dikkat et de “Tövbe eder, Allah’a sığınırım” diye cürümde bulunma, günah işleme!
Tövbenin batı tarafında bir kapısı vardır, kıyamete kadar açıktır.
O kapı, güneş batıdan doğuncaya dek açık kalacaktır; o kapıdan yüz çevirme!
Cennetin Allah rahmetine binâen sekiz tane kapısı var ey oğul! O sekiz kapıdan biri de tövbe kapısıdır.
Öbürlerinin hepsi de bazen açılır, bazen kapanır; fakat tövbe kapısı hep açıktır.
Tövbesiz ömür, baştanbaşa can çekişmedir. Hazır olan, kaçınılmayan ölüm, Allah’tan gafil olmaktır.
Ömür geçtiyse kökü bu demdir, tez ömür ağacını tövbe suyuyla sula!
Tövbe atı acayip bir attır. Bir anda şu aşağılık âlemden ta göğün üstüne kadar sıçrayıp çıkar.
(I/2445, II/1653, 1655, IV/324, 325, II/1652, IV/2504-2507, V/770, 2222, VI/0464)
67. USTA VE ÇIRAK
Dikkat et de bak! Bizim bu aklımız, hiçbir sanatı, usta olmadan öğrenebiliyor mu
Hile ile kılı kırk yarar ama, usta olmadıkça hiçbir sanatı elde edemez!
Sır bilen ve haberdar olan üstada serkeşlik edersen, kabiliyetten de olursun!
Usta, hangi sanatta ün yapmışsa çırağı da o sanatta ilerler, meşhur olur.
Fakih üstadının yanındaki (öğrenci) da usûl okumaz, fıkıh tahsil eder.
Gramer hocasının talebesi de gramerci olur.
Hakikat yolunda yok olan üstadın talebesi ise, onun sayesinde Allah’ta yok olur, yokluğa erişir.
Nerede bir çıplak, bir yoksul görürsen bil ki, o da ustadan kaçmıştır.
Dünyada kim ustadan kaçarsa talihinden kaçar; bunu böyle bil!
Ticarette olgunlaşmamışsan, yalnız başına dükkan açma; yoğrulup ustalaşıncaya kadar birinin emri altına gir!
Bilgisiz kişi hocadan utanır, kalkar gidip yeni bir dükkân açar.
Ustana danışmadan açtığın o dükkân bil ki, kokmuş bir dükkândır. (…)
Ustadan sanatın dış yüzünü gördün, sevine sevine ustalığa kalkıştın.
Ustaya müracaat etmeksizin sanat öğrenip, dükkan açan kişi şehirde de alay konusu olur, köyde de!
(IV/1298, 1299, 3350, I/2829, 2831-2833, II/2588, 2591, 3455, VI/2364, 2365, V/1422, III/590)
68. VAHDET VE TEK RENKLİLİK
Zehirden ve şekerden vazgeçmedikçe nasıl vahdet ve birlikten koku alabilirsin
Sen, sıkı sıkıya ben’e, biz’e yapışmışsın. Bütün bu bozuk düzenler, bütün bu perişanlıklar, ikilikten meydana çıkıyor.
İki deme, iki bilme, iki çağırma. Kulu, efendisinde yok olmuş bil!
Bâkî renk, ancak Allah’ın rengidir. Ondan başka renkler, bil ki çan gibi iğreti ve takmadır.
Birlikteki bu tek renklilik, insana usanç ve sıkıntı veren tek renklilik değildir. Belki o tek renk, deniz gibidir; ona dalanlar da balık gibi neşe içinde yaşamaktadırlar.
Karada gerçi binlerce renk bulunur ama, balıkların kurulukla savaşı vardır.
Misal olarak söylenen balık kimdir, deniz nedir ki yüce ve ulu padişah ona benzesin!
Varlık alemindeki yüz binlerce denizler ve balıklar, o ikram ve ihsan huzurunda secde ederler.
Zehirden de, şekerden de geçmedikçe vahdet bahçesinden nasıl kokular alabilirsin
Hocam, şaşı göz, bil ki tek göremez.
Bu ikilik, şaşı gözün görüşüdür. Yoksa evvel, âhirdir, âhir de evvel.
O duygularla birlik âlemini bil, eğer birlik âlemini diliyorsan o tarafa yürü!
(I/0498, 3012, VI/3215, 4711, I/502-505, 498, IV/2395, VI/819, I/3099)
69. VELİLER
“Allah gölgeyi nasıl uzattı” (âyeti) evliyanın nakşıdır. Çünkü velî, Allah güneşinin nuruna delildir.
Bu yolda bu delil olmaksızın yürüme; Halil Peygamber gibi “Ben batanları sevmem” de!
Velîlerde Allah’tan öyle bir kudret vardır ki, atılmış oku bile yoldan geri çevirirler.
Allah, velîleri, âlemlere rahmet olmak üzere yeryüzüne getirmiştir.
Hayvanlık mertebesi, nasıl insanlığa esir ve mağlupsa, bil ki;
İnsanlık mertebesi de Hakk’ın velilerinin elinde hayvan gibi mağluptur.
(Velî) kendi varlığından geçmiş, Allah ile dirilmiştir. Onun için ilâhî sırlar, onun iki dudağının arasından çıkıp durmadadır.
Her seçilmiş erin ayak bastığı toprağı, gözüne sürme gibi çek; o toprak gözünü hem yakar, hem aydınlatır.
Madem ki sen ne dalgıçsın, ne de denizci, aklına uyup da kendini denize atma!
Uyanık ol ki, velîler ‘zamanın İsrafili’dirler. Ölüler, onlardan can bulur, gelişir.
Allah’ın doğruluk makamında oturanlar, orayı yurt edinenlerin derecesi arştan da yücedir, kürsüden de, boşluktan da.
Gaybı adamakıllı bilen Allah’ın has kulları, can âleminde kalp casuslarıdır.
Allah ile oturup kalkmak isteyen kişi veliler huzurunda otursun.
Onların cisimlerini nurla yoğurdular; onlar bu yüzden ruhu da geçtiler, meleği de.
(I/425, 426, 1669, III/1804, I/2494, 2495, III/3364, IV/3375, I/1607, 1930, 3499, II/1478, 2163, III/8)
70. YARDIMI ALLAH’TAN İSTEMEK
Zenginliği defineden, hazineden, maldan-mülkten değil Allah’tan dile; yardımı amcadan, dayıdan değil, Allah’tan iste.
Çünkü sonunda bütün bunları bırakıp gideceksin. Kendine gel de o zaman kimi çağıracak, kimden imdat isteyeceksin bir düşün!
Aslanlar gibi avını kendin avla! Yabancıya da yüzsuyu dökme, akrabaya da.
Başkasının arazisine ev yapma; kendi işini gör, yabancının işini değil!
Başının üstünde bir sepet dolusu ekmek olduğu halde hâlâ şuraya-buraya koşup duruyor, ekmek istiyorsun.
Dizine kadar dereye girmişsin de kendinde değilsin; ondan-bundan su isteyip duruyorsun!
Peygamber (a.s.): “Allah’tan Cenneti istiyorsan kimseden bir şey isteme.
Kimseden bir şey istemezsen ben kefilim, cennete de girersin; Allah’a da ulaşırsın” buyurmuştur.
(Başkasına) yalvarmayı düşünme; artık o merhamet ve adalet sahibi padişahtan başkasına yalvarma!
Allah’ı düşün, onun huylarıyla huylan da emanetlerin zâyi olmaktan da emin olsun, eksilmekten de!
Hikâye: Borçlu bir adamın, cömert bir muhtesibin yardımını umarak onun yanına gitmesi
O garip, muhtesibin evine varınca onun öldüğünü söylediler.
Bu acı haberi duyan garip ağlamaya, sızlamaya başladı; sanki kendisi de muhtesibin ardından can veriyordu.
Aklı başına gelince düşündü ve dedi ki: “Yarabbi, suçluyum, halka ümit bağladım.
Muhtesip çok cömertti, ama cömertlikte hiç de senin eşin olamaz.
O külâh bağışlar, sen, akılla dolu baş verirsin. O kaftan verir, sen boy-pos ihsan edersin.
O altın verir bana, sen altın sayan el verirsin. O katır verir bana, sen ona binecek akıl.
O bana ışık verir, sen aydın göz. O meze verir, sen onu yiyecek kabiliyet.
O maaş verir, sen ömür ve yaşayış. Onun vâdettiği şey altındır, senin vâdettiğin, temiz şeyler.
O oda verir, sen gök ve yer verirsin. Senin yarattığın ovada onun gibi yüzlercesi yaşar, semirir.
Altın senindir; altını o yaratmadı ki! Ekmek senindir, ekmeği bağışlayan sensin.
Ona cömertliği, merhameti veren de sensin. Cömertlik eder de neşelenir; bu neşeyi, bu sevinci veren de sensin.
Ben onu kendime kıble edindim de asıl kıble edilecek makamı nasıl bıraktım ”
(V/1497, 1498, II/261, 263, V/1073, 1075, VI/333, 334, V/1675, VI/1419, Hikâye: VI/3116, 3121, 3124-3133)
71. YOKSULLUK
Mal, mülk sevgisini gönülden sürüp çıkardığındandır ki, Süleyman ancak yoksul adını takındı.
Ağzı kapalı testi, içi hava ile dolu olduğunda derin, uçsuz, bucaksız su üstünde yüzüp gider.
İşte yoksulluk havası oldukça insan, dünya denizine batmaz, o denizin üstünde durur.
Yoksulluk senin anlayacağın şey değildir, yoksulluğa hor bakma!
Çünkü yoksulların, mülkten, maldan öte ululuk sahibi Allah’tan pek büyük bir rızıkları vardır.
Yüce Allah âdildir; âdil nasıl olur da çaresizlere zulmederler
Birisine nimet, mal, matah verip öbürünü yansın diye ateşe atarlar mı
Böyle bir iş, Allah’tan, iki cihanı yaratandan umulur mu
“Elfakru fahri” (fakirlik övüncümdür) hadisi, saçma ve asılsız bir söz mü; bu sözde binlerce yücelik, binlerce naz ve nimet gizli değil mi
Sen de bir iki günceğiz yoksulluğu sına da yoksulluktaki iki misli zenginliği gör!
Yoksulluğa sabret, bu gamı, bu tasayı bırak. Çünkü ululuk sahibi Allah’ın yüceliği yoksulluktur.
Şu halde yoksullar, Allah cömertliğinin aynalarıdır. Hak ile bir olan ve varlıktan tamamıyla geçen hakiki yoksullar ise mutlak nur olmuşlardır.
... Halk, yoksulluktan korkar; ama boğazlarına kadar acı suya batarlar.
O yoksulluğu yaratandan korksalardı onlara yeryüzünde defineler aşikâr olurdu.
Eli bir şeye erişmeyen, elinde avucunda bir şey olmayanlar Allah’tan korkar, çekinir ve kendisini ibadete verirler; yoksulluk, işte bu yüzden daima övünülecek bir şeydir!
(I/986-988, 2352-2357, 2373, 2374, 2750, III/2205, 2206, 3281)
72. ZITLAR VE ÂLEMDEKİ MÜCADELE
Şu âleme baksan görürsün ki, baştanbaşa savaştan ibarettir. Zerre, zerreyle âdeta dinin kâfirlerle savaşması gibi savaşır durur.
Pisler, şu pisliklerini yapadursunlar, sular da pisleri arıtmak için savaşır.
Yılanlar zehir saçar; acıları, bizi perişan eder ama;
Bal arıları, dağlarda, kovanlarda, ağaçlarda baldan şeker ambarları doldurur.
Zehirler, tesirlerini yapıp dururlar ama, panzehirler de hemen o tesirleri gideriverir.
Bir zerre sola doğru uçmaktadır, öbürü sağa doğru gidip arayacağını aramada.
Bir zerre yücelere çıkmada, öbürü baş aşağı düşmede; öyle durur gibi görünürler ama, onların savaşını bu durgunluk âleminde gör.
Fakat güneşte yok olan zerrenin savaşı, vasıftan, hesaptan dışarıdır.
Zerrenin kendisi de, nefesi de yok oldu mu artık onun savaşı, ancak güneşin savaşıdır.
Onun kendiliğinden hareketi de kalmamıştır, duruşu da. Neden ‘Biz Allah’a dönenleriz’ sırrından.
Tabiat, iş ve söz bakımından cüzler arasındaki savaş, korkunç bir savaştır.
Fakat bu âlem de o savaşla durmadadır. Unsurlara bak da anla!
Bu gamlarla dolu olan bucağın aslı, o âlemdir. Her ayrılığın aslı buluşmadır.
(VI/36, 32-35, 37, 38 40-42, 46, 47, 60)
73. ZİKİR
Allah kadehi olmadıkça hevâ ve heveslerden nereden geçeceksin Ey Allah’a ait yalnız “Hu” ismine kâni olan!
Padişahımız bize “Allah’ı anın!” diye ruhsat ve müsaade verdi; bizi ateş içinde gördü de nur ihsan etti.
“Allah” adı temizdir; temizlik geldi mi pislik, pılını pırtısını toplayıp gider.
Zıtlar, zıtlardan kaçar. Ziya parladı mı gece kalmaz.
Ağza temiz bir ad gelince de ne pislik kalır, ne gamlar, kederler.
“Allah’ı anın!” emrine uymak, herkesin işi değil; “Allah’a dön!” emrine uymak, her babayiğidin harcı değil!
Allah’ı an da gulyabânîlerin seslerini yok et. Nergis gibi olan gözünü bu kerkeneze karşı kapa!
Allah’ı anış suyuna dal, nefesini tut; sabret de eski düşüncelerden, vesveselerden kurtul!
Allah’ı anışının makbul olması O’nun rahmetindedir. (…)
Onun namazına nasıl kan bulaşmışsa senin Allah’ı anışına da zan ve temsil bulaşmış!
Kan pistir ama bir parçacık su ile temizlenir. Fakat içte öyle pislikler vardır ki,
Allah’ın lütuf suyundan gayrı bir şeyle arınmaz, ibadet eden kişinin gönlünden eksilmez.
Bilgisiz adamın canı, bu duadan uzaktır. Çünkü “Yarabbi” demesine izin yok ki!
Zarara, ziyana uğrayınca Allah’a sızlanmasın diye ağzında da kilit var, gönlünde de; yani ağzı da bağlı, gönlü de.
(I/3453, II/1715, III/186-188, IV/3072, II/754, IV/438, II/1797-1800, III/198, 199)
74. ZÜHD VE TAKVÂ
Bu dünya tuzaktır, tanesi de istek. Tuzaklardan kaç, onlardan yüz çevir.
Böyle hareket ettin mi yüzlerce ferahlık bulursun. Fakat istekten geçemedin mi fesatlıklara uğrarsın.
Madem ki sonunda mezara yöneleceğiz; tek olan Allah’a alışmamız daha iyi.
Yüzümüzü toprağa tutalım, ondan bittik, geliştik; neden gönlümüzü vefasızlara verelim
Allah diler ki, sen zahit olasın; garezi bırakasın da tanık kesilesin.
Zâhit, işin sonunu düşünür. Sonunda hesap günü halim ne olacak diye dertlenir.
Bu garezler, göze perdedir. Göze perde indi mi;
İnsanoğlu yukarı aşağı, onca şeyi göremez; “Sevdiğin şeyler, seni kör ve sağır eder.”
Fakat bir adamın gönlüne güneşin nuru vurdu mu, onca yıldızın bir değeri kalmaz artık.
O sırları perdesiz olarak görür; mü’minle kâfirlerin ruhlarının ne makamlarda bulunduğunu seyreder.
Tuzağı yırt, taneyi yak; bu evin kapılarını aç.
Kim, zahitliği yüzünden dünyayı terk ederse, dünya onun önüne çok, daha çok gelir.
Bu dünya zindandır, biz de zindandaki mahpuslarız. Zindanı del, kendini kurtar.
Dünya nedir Allah’tan gafil olmaktır. Kumaş, para, ölçüp tartarak ticaret etmek ve kadın, dünya değildir.
Mal ve para, baştaki külâh gibidir. Külâha sığınan ise, keldir.
Kıvırcık ve güzel saçları olan kişiye gelince: Külâhı giderse ona daha hoş gelir.
Kendinde göğe doğru çıkmağa bir meyil gördün mü hüma kuşu gibi devlet kanadını hemen aç!
Fakat kendinde yeryüzüne bir meyil gördün mü feryad et, ağlayıp inlemeyi hiç bırakma!
Akıllılar önceden feryad ederler, bilgisizlerse işin sonunda başlarına vururlar.
(Dünya) sana da vefa etmez, seni de terk edip gider; ona gönül verme. O senden vazgeçmeden, sen ondan vazgeçmeye çalış!
Dünya malı, zayıf kuşların tuzağıdır; Ahiret mülkü ise, yüce kuşların tuzağı!
Hakikatte sen, bu âlemin esirisin; canın, bu cihan hapsine düşmüştür. Öyle olduğu halde niceye bir kendine cihan sahibi deyip duracaksın
Tut ki bütün doğuyu, batıyı zaptettin, her tarafın saltanatına sahip oldun. Madem ki bu saltanat kalmayacak, sen onu bir şimşek farzet; çaktı ve söndü.
Ey gönüllü uyuyan, ebedî kalmayacak mülkü bir rüya gibi bil!...
Bir kişi, Hak’tan korkup takvâ yolunu tuttu mu; cin olsun insan olsun, onu kim görse korkar.
Allah korkusu, hevânın ellerini bağlarsa, Hak aklın ellerini çözer.
Hizmetkârın âkil olursa, sana galip olan duygular da mahkûmun olur.
Kör gibi O’nun ihsan eteğine yapış! Padişahım, körün yapışması diye buna derler işte!
O’nun eteği, emirdir, fermandır. O’ndan korkmayı, ondan çekinmeyi kendisine can ittihaz eden adam, ne bahtiyar bir adamdır!
(VI/0378, 379, 444, 447, 2872, V/4065, VI/2873, 2874-2876, 4658, I/0479, 982, 983, 2343, 2344, III/1620, 1621, 1622, 3699, IV/647, 652, V/3926, 3927, I/1425, III/1831, 1832, 3049, 3050)
BİBLİYOGRAFYA
Abdülhüseyn-i Zerrînkûb, Sırr-ı ney, I-II, Tahran, 1372 hş./1993
Can, Şefik, Konularına Göre Açıklamalı Mesnevî Tercümesi, I- III, Ötüken Yay., İstanbul, 1997
Cevâhir-i Mesneviyye -Mesnevî’den Seçmeler- I-II, Ötüken Yay., İstanbul, 2001
Gölpınarlı, Abdülbaki, Mesnevî ve Şerhi, I-VI, 3. bs., Kültür Bak. Yay., Ankara, 2000
Hüseyn-i Vâ’iz-i Kâşifî, Lubb-i lubâb-i Mesnevî, Nşr. Sa’îd-i Nefîsî, Tahran, 1362 hş./1983
İsmâîl-i Ankaravî, Nisâbü’l-Mevlevî, SÜSAM, No: 45
İzbudak, Veled, Mesnevî, I-VI, 3. bs., MEB Yay., İstanbul, 1995
Muhammed Cevâd-i Şerî’at, Keşfü’l-ebyât-ı Mesnevî, İsfahan, 1363 hş./1984
Muhammed Sâdık-ı Râzî, Hulâsa-i Mesnevî, 1327hş./1948
Nicholson, Reynold A., The Mathnawi of Jalaluddin Rumi, I-VIII, Leiden-Cambridge Univercity Pres, 1925-1940
Mevlâna Celâleddin Rûmî, Çev. Ayten Lermioğlu, Tercüman 1001 Temel Eser, trs.
Sâmiye Basîr-i Müjdehî, Ber bâmhâ-yi âsmân, Tahran, 1379 hş./2000
Tahirül Mevlevi, Şerh-i Mesnevî, I-XIV, İstanbul, 1963
Ahmed Er-Rufai Hazretlerinden Tavsiyeler
İlminin fazla, amelinin çok olması ile gurura kapılan kimse, marifet sahibi değildir. Çünkü şeytan da pek fazla bilgiye sahipti. mantık yürütmek suretiyle, ateşin topraktan daha hayırlı olduğunu iddia etti. Halbuki meleklere hocalık yapıyordu. Sonunda kendi nefsinin üstün olduğunu söyleyip kibirlendi. Böylece Allahü tealanın gadabına uğradı ve lanete müstehak oldu.Ebedi olarak rahmet dergahından kovuldu.
Ey oğlum! Sakın! Çok sakın! iyi ibadetlerine, yüksek ilmine aldanma. Çünkü Bel´am-ı Baura ve Bersisa en çok ibadet edenlerdendirler. Fakat sonunda, nefs ve şeytana uyarak dünyaya bağlandılar. Ahiretlerini ziyan ettiler. Rezil rüsva oldular.
Ey oğlum! Kalbinde ufak bir leke görürsen, oruç tut. Gitmezse, az konuşmaya bak. Gitmezse, günahlardan şiddetle kaç. Yine gitmezse, her hali iyi bilen Allahü tealaya yalvarmaya, sızlanmaya başla.
Bilgisizlik ölümdür. Allahü teala ilim verdikçe canlanmaya başlar. Her bilgi bir vebaldir. Bu vebalden kurtulmak amel etmekle mümkün olur. Her amel fayda vermez. Fayda vermesi Allahü teala için yapılmaya bağlıdır. İhlas elde edilmedikçe, kurtuluşa erilmez.
Salih müslümanlar, Allahü tealanın hükmüne boyun eğerler, gelen şiddet ve belalara sabrederler, aza kanaat ederler. Allahü tealadan başkasından korkmazlar ve kimseden bir şey beklemezler. Ancak Allahü tealadan isterler. İnsana, yüksek makamları veren, aşağı düşüren aziz ve zelil edenin Allahü teala olduğunu bilirler.
Salih müslümanlar, Peygamber efendimizin sünnet-i şerifine tam uyarlar. Onların korkusu, son nefes içindir. Onlar, az konuşurlar. Öfkelerini tutarlar, şehvetlerini yenerler. Nefislerinin arzularını yapmazlar. Allahü tealayı unutturacak bütün engelleri ortadan kaldırarak. hep o´nunla beraber olmaya bakarlar. Böylece nefislerini alçaltıp, ruhlarını yükseltirler.
Nefse, Allahü tealanın kaza ve kaderine rıza göstermek kadar zor gelen bir şey yoktur. çünkü, kadere razı olmak, Allahü tealanın hükmüne boyun eğmek, nefsin isteklerine zıttır. Nefs bunları istemez. Saadete kavuşmak, nefsin rızasını terk edip, Allahü tealanın rızasına koşmakla mümkündür. Saadete kavuşanlara müjdeler olsun.
Eğitici Bir Dua Ahmed Er-Rufai Hazretlerinden
Ey Rabbimiz ! İbadetlerimizi, taatlerimizi kabul et. Şüphesiz ki sen dualarımızı işiten, niyetlerimizi bilensin, tevbelerimizi kabul et. Şüphesiz sen, tevbeleri çokça kabul edensin
Allah ım, Dinim, Dünyam, Çoluk çocuğum ve malım içinde sağlık ve afiyetle yaşamamı nasip eyle.
Allah ım, kusurlarımı ört, beni korktuklarımdan emin eyle.
Allah ım, önümden, arkamdan, sağımdan solumdan, üstümden ve altımdan gelecek tüm kötülüklerden sana sığınırım.Allah ım, vücuduma sağlık ver. Kulağıma sağlık ver, Senden başka ilâh yoktur..
Allah ım, Küfürden, fakirlikten, kabir azabından sana sığınırım. Senden başka ilâh yoktur..
Allah ım, Benim Rabbim sensin. Senden başka ilâh yoktur.
Beni Sen yarattın, ben senini kulunum. Elimden geldiğince sana verdiğim kulluk sözü üzerindeyim. Yaptıklarımın şerrinden sana sığınırım. Bana olan nimetlerini ve bu nimetlere karşı benim günah ve kusurlarımı itiraf ediyor, beni bağışlamanı diliyorum.Senden başka günahları bağışlayacak yoktur
Allah ım, kederden, tasadan,âcizlikten, tembellikten,cimrilikten, korkaklıktan, borç altında ezilmekten, düşmanlara yenilmekten sana sığınırım.Allah ım, bu günün önünü salah, ortasını felâh, sonunu başarılı kıl.
Bize dünya ve ahiret iyiliği ver. Ey Merhametlilerin en merhametlisi Allah ım,!
Haksızlık etmekten, haksızlık edilmekten, saldırmaktan, saldırılmaktan, hata işlemekten, bağışlamayacağın bir günaha düşmekten sana sığınırım.
Allah ım, beni en güzel amellerle en güzel ahlâk sahibi olmaya ilet, senden başka güzel ahlâka götürecek yoktur.Allah ım, beni kötü amel ve kötü ahlâktan uzaklaştır.
Allah ım, Dinimi düzelt, evimi genişlet, bana verdiğin rızkı mübârek eyle.
Allah ım, kalb katılığından, gafletten, zillet ve meskenetten, sana sığınırım..
Allah ım, Küfürden, fısktan, nifak ve ayrıcalıktan, gösterişten sana sığınırım
Sağırlıktan, dilsizlikten, cüzamdan, kötü hastalıklardan sana sığınırım.
Allah ım, nefsime takvâ ver,onu temizle, nefsi en iyi tamizleyen sensin. Nefsimi velisi ve mevlâsı sensin.
Allah ım, faydasız ilimden,korkusuz gönülden, doymayan nefisten, kabul edilmeyen duadan sana sığınırım.Allah ım, yaptığım ve yapmadığım şeylerin şerrinden sana sığınırım.
Allah ım, üzerimde bulunan nimetlerin gitmesinden, sağlığımın ters dönmesinden, ansızın bastıracak öfkenden ve her türlü gazabından sana sığınırım.
Allah ım, yıkıntı altında kalmaktan, düşmekten, boğulmaktan, yanmaktan, ihtiyarlıktan, ölüm sırasında şeytanın beni şaşırtmasından sana sığınırım.
Allah ım, kalbimin mühürlenmesine sebep olacak tamahtan sana sığınırım..
Allah ım, kötü huy ve amellerden, heveslerden ve hastalıklardan sana sığınırım. Borç altında kalmaktan, düşman kahrından, düşmanların üstüme gülmesinden ve kınamasından sana sığınırım.
Allah ım her işimin koruyucusu olan dinimi düzelt. Geçim yerim olan dünyamı düzelt. Ahiretimi düzelt. Haya iken daha çok iyi işler yapmamı nasip eyle. Ya Rabbi ! bana yardım et, beni ezme, ezdirme, bana zafer ver, yenilgiye uğratma. Bana doğru yolu göster, doğru yolda yürümemi kolaylaştır.
Allah ım, seni zikreden, sana şükerden, itaat eden, sana boyun eğen, yalvaran bir kul eyle. Ey Allah ım, Tevbemi kabul buyur, beni günahlarımdan arındır, duamı kabul et, hüccetimisağlam yap, kalbimi sana yönelt, dilimi gönlümü aydınlat.
Allah ım, Bana işimde sebat, doğru yolda kararlılık ver. Nimetine şükür ve sana güzel kulluk etmeyi nasip eyle. Bana sağlam bir kalb, doğru konuşan dil ver. Bana senin bildiğin tüm iyilikleri vermeni. Ve bildiğin tüm kötülüklerden beni korumanı dilerim.
Allah ım! Seni ve Seni sevenler sevmeyi ve beni sana yaklaştıracak işleri sevmeyi nasip eyle.
Allah ım! Duaların en hayırlısını, başarıların en üstününü, sevapların en mükemmelini ihsan buyur.
Allah ım, ayaklarımı doğru yolda sağlamlaştır. Sevap tartılarımı ağırlaştır. Hatalarımı bağışla, Cennetin en yüce derecelerine ermemi nasip eyle.
Allah ım, Adımı yükselt, günahımı at, kalbimi temizle, namusumu koru. Ruhuma yaratılışıma, ahlâkıma, âileme, yaşamıma, işlerime kutluluklar ver İyi amellerimi kabul buyur.
Allah ım, belanın sıkıştırmasından,bedbahtlıktan, kötü kazadan, düşman şerrinden sana sığınırım..
Ey kalbleri evirip çeviren Rabbim ! kalbimi senin dinin üzerinde sağlam tut, kalblerimizi sana itaate döndür.
Allah ım! Kalbimi nifaktan, amelimi riyadan, dilimi yalandan, gözümü hiyanetten temizle. Şüphesiz sen gözlerin hain bakışlarını ve gönüllerin gizlediğini bilirsin.
Allah ım, bize zâtından korku ver ki günah işlememize engel olsun.
Bizi cennetine ulaştıracak her türlü söz, fiil ve ameli nasip eyle. Cehennemden ve ona götürecek her türlü söz, fiil ve amelden de sana sığınıyoruz. Allah ım! Peygamber im Hz.Muhammed in senden istediği bütün hayırları biz de istiyoruz, Sana sığındığı bütün şerlerden biz de sana sığınıyoruz.
Allah ım, Bize haksızlık edenlerden öcümüzü al, düşmanlık edene karşı bize zafer ver, bizi dünyanın peşinden koşturma. Dünyayı, en çok düşündüğümüz, tasasını çektiğimiz bir varlık haline getirme.
Günahlarımızdan ötürü bizi belalara düşürme ve senden korkmayan kimseleri üstümüze salma.. Allah ım..
Senden doğru iman, güzel huy, âfiyet ve sağlık ihsan buyurmanı diliyorum..
Allah ım, senden yardım ve kurtuluş dileyen ve huzurunda korkudan titreyerek günahlarını itiraf eden zavallı bir yoksulum. Bir zavallı kulun olarak sana yalvarıyor, boynu bükü bir aciz olarak sana sığınıyor, huzurunda zilletle eğilmiş bir biçare olarak sana yalvarıyorum.
Ey Rabbimiz ! bize dünyada iyilik, âhirette de iyilik ver ve bizi cehennem azabından koru.
ALLAH IM, Beni ve çocuklarımı namazı devamlı kılanlardan eyle, Ey Rabbimiz, dualarımızı da kabul eyle, hesap günü beni, annemi babamı ve bütün Müslümanları bağışla. Müslümanları dinlerinde daim eyle, hayat şartlarını kolaylaştır. Onlara güven ver, borçlarını ödemede kolaylık ver. Hastalarına şifa ver. Uzakta olanlarına selamet ver. Gönüllerine ferahlık ver. Kalplarindeki kin ve nefreti gider. Onları birbirine ısındır.Peygamberlerinin yolunda sabit kıl. Düşmanlarına karşı onların yardımcısı ol Allah ım!.
Ya Rabb ! Bizi kötülükten uzaklaştıran ve kendisi de kötülükten uzak duranlardan eyle.Daima helal olan şeyleri nasib et ki harama düşmeyeyim İbadet ve taatınla meşgul olmayı nasib et ki günah ve isyana düşmeyeyim Lütuf ve ihsanını esirgeme ki senden başkasına muhtaç olmayayım.
Ey bağışlaması bol rabbim! Beni bağışla Şüphesiz Sen çok affedicisin.Affetmeyi seversin. Beni affet.
Ey merhametlilerin en merhametlisi Rahman ve Rahîm olan Allah ım ! Salât ve Selâm Efendimiz Hz. Muhammed (s.a.s) in ve O nun âl ve ashâbı üzerine olsun. Hamd ve senâ ise, âlemlerin Rabbi olan Allah a mahsustur.
Bişr-i Hafi´den Tavsiyeler
Kardeşlerim, dün öldü, bu gün can veriyor. Yarın henüz doğmadı. Zamanın kıymetini bilin.
Ömrü boş işler peşinde harcamayın. Şöhretten sakının. İnsanlar bir gün över yarın söverler.
Ölçünüz Allah rızası olsun. Şükredin. Bütün azalarınızla şükrederek gerçek şükredenlerden olun.
Sadece dille şükreden kişinin şükrü az olur. Gözün şükrü bir hayır gördüğü zaman ibret almak.
Şer gördüğü zaman örtmektir.
Kulağın şükrü bir hayır işitirse onu ezberlemek,şer işitirse onu unutmaktır.
Ellerin şükrü harama uzanmamaktır. Midenin şükrü helal yemek.
Ayakların şükrü harama gitmemektir. Kim böyle yaparsa gerçek şükredenlerden olur.
Öfkelenmeyin. Öfke ve şehvet insanı küfre götürür.
Kişi gazabını yenmedikçe takva sahibi olamaz.
Sabredin. Sabır güzeldir. Susmak sabırdandır.
Makamların en yükseği fakirliğe sabretmektir.
Dünya ve ahiret rahatınız için kötü ahlak sahipleriyle görüşmeyin. Ey mü´minler nefsinizin kölesi olmayın...
Lokman Hekim´den Tavsiyeler
1- İbadet esnasında yahut günah işlemek arzusu anlarında kalbini vesveseden koru,
Müdaafasına kalkışma, hislerini hayra yönelt.
2- Yemek, içmekte boğazına zarar verecek şeylerden koru.
3- Başkalarının evlerinde olduğun zaman gözlerini evlerindeki eşyalardan kapat,
Kapı pencereden sakın. Çünkü bu, kötü hisleri hane halkında veya sende uyarır, önüne
geçemezsin.
4- Bir cemaatta bulunduğun zaman dilini faydasız söz söylemekten sakındır. Çünkü
dil insanı ipe götürür.
5- Zikir ve duadan bir an olsun bile gafil kalma. Aksi takdirde etrafımızda dolaşan
habis ruhlara mahkum olursun.
6- Ölümü hiçbir an unutma. Ve ondan korkma. Hayırlılar için ölüm üstün mükafattır.
Öyle ise ölüme hazırlan.
7- Arkadaşlarına yapmış olduğun iyilikleri unut. Onlardan teşekkür bekleme.
Mükafatı Allah tan bekle. Emellerini O nun ihsanına bağla.
8- Başkalarının sana yaptıkları fenalıkları unut. Amma senin onlara yaptığın fenalıkları
asla unutma. Onu tekrar iyilik yapmakla bertaraf etmeye çalış.
Şeyh Edebali´nin Damadı Osman Gazi´ye Tavsiyeleri
Ey oğul, artık Bey sin!
Bundan sonra
öfke bize, uysallık sana.
Güceniklik bize, gönül almak sana.
Suçlamak bize, katlanmak sana.
Acizlik bize, hoşgörmek sana.
Anlaşmazlıklar bize, adalet sana.
Haksızlık bize, bağışlamak sana...
Ey oğul, sabretmesini bil,
vaktinden önce çiçek açmaz.
Şunu da unutma;
insanı yaşat ki devlet yaşasın.
Ey oğul, işin ağır,
işin çetin, gücün kula bağlı.
Allah yardımcın olsun...
Güçlüsün, kuvvetlisin,
akıllısın, kelamlısın!
Ama; bunları nerede,
nasıl kullanacağını bilmezsen
sabah rüzgarında savrulur gidersin.
Öfken ve nefsin bir olup aklını yener.
Daima sabırlı, sebatlı ve
iradene sahip olasın!
Dünya, senin gözlerinin gördüğü gibi
değildir. Bütün bilinmeyenler,
feth edilmeyenler,
görünmeyenler, ancak sen faziletli ve
ahlaklı olursan gün ışığına çıkacaktır.
Ey oğul ! Ananı , atanı say !
Bereket büyüklerle beraberdir.
İnancını kaybedersen ,
yeşilken çöllere dönersin.
Açık sözlü ol ! Her sözü üstüne alma !
Gördüğünü görme ! Bildiğini bilme !
Sevildiğin yere sık gidip gelme !
Ey oğul ! Üç kişiye acı :
Cahil arasındaki alime ,
zenginken fakir düşene,ve
hatırlı iken itibarını kaybedene.
Ey oğul! unutma ki,
yüksekte yer tutanlar,
aşağıdakiler kadar emniyette değildir.
Haklıysan mücadeleden korkma !...
RAŞiT TUNCA
BAŞAĞAÇLI RAŞiT TUNCA
FORUMUMUZDA
Dini Bilgiler...
Kültürel Bilgiler...
PNG&JPG&GiF Resimler...
Biyografiler...
Tasavvufi Vaaz Sohbetler...
Peygamberler Tarihi...
Siyeri Nebi
PSP&PSD Grafik
BOARD KISAYOLLARI
ALLAH
BAYRAK
WEB-TUNCA
Radyo Karoglan
Foruma Misafir Olarak Gir
Forumda Neler Var
GALATASARAY
FENERBAHÇE
BEŞiKTAŞ
TRABZONSPOR
MiLLi TAKIM
ETKiNLiKLERiMiZ
Dost Sayfalar1:
Dost Sayfalar2:
Sosyal Medya Hesaplarımız
 |
 |
 |
 |
 |
|
 |
 |
 |
|---|